Το εκτεταμένο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Σαμαρείτιδος (Ιω. 4.5-42) αποτελεί θεόπλοκο κάνιστρο ποικίλων και υψίστων αληθειών της πίστεώς μας. Δεν είναι δυνατό να τις σπουδάσουμε όλες εδώ, ούτε καν μερικές, οπότε κατ’ ανάγκη θα επιλέξουμε μια: την πνευματικότητα του Χριστιανισμού.
«Πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν». Με τη λακωνική και επιγραμματική αυτή διακήρυξη δίνεται το στίγμα και το πλαίσιο του Ευαγγελίου, η πνευματικότητα.
Συνομιλεί ο Κύριος με τη γυναίκα και της αποκαλύπτει το «ποιόν» του Θεού. Αν έχουμε δύο-τρεις χαρακτηρισμούς αγιογραφικούς της θεότητος, ένας είναι αυτός που άκουσε η Σαμαρείτις από τα θεϊκά χείλη: «Πνεύμα ο Θεός».
Την πνευματικότητα της ουσίας του Υψίστου ο Σωτήρας τη φανέρωσε – αναπάντεχα για μας – όχι σε έναν εξαγιασμένο και αποπνευματοποιημένο ασκητή, στον τίμιο Πρόδρομο λ.χ., αλλά σε μίαν έκδοτη μέχρι τότε στις αχαλίνωτες ορμές της· συζούσε παράνομα με τον έκτο ήδη άντρα.
Και τη φανέρωσε την πνευματικότητα της θείας ουσίας τόσο ανοιχτά στην αλλόφυλη και συνάμα «αιρετική» αυτή, όσο δεν την είχε φανερώσει ούτε στον νυχτερινό μαθητή Νικόδημο, και ας ήταν «άρχων των Ιουδαίων» και «ο διδάσκαλος του Ισραήλ» (Ιω. 3.10).
Η Σαμαρείτις ήταν βδελυκτή λόγω καταγωγής – ο μιγάς λαός της συναπάρτιζε αμάλγαμα πέντε ξενόφερτων εθνών. Ήταν επιπλέον ασελγής και ακάθαρτη, αλλά μόνο μέχρι τότε: Μόλις κατάλαβε ότι ο κουρασμένος οδοιπόρος ήταν προφήτης τουλάχιστον, άρπαξε την ευκαιρία να διδαχθεί και να αλλάξει «βίο και πολιτεία».
Έγινε στη συνέχεια αιτία μίας δεύτερης διακηρύξεως. Ο Χριστός πριν από λίγο της είχε διατρανώσει την πνευματικότητα της θεότητος. Τώρα οι συμπατριώτες της διατρανώνουν τη μεσσιανικότητα του Ναζωραίου. «Ούτος εστίν αληθώς ο σωτήρ του κόσμου ο Χριστός».
Αργότερα η Σαμαρείτις – η κατά παράδοση αγία Φωτεινή – έγινε αιτία πολλοί ειδωλολάτρες να αποδέχονται και να ομολογούν και να διακηρύττουν τον Σωτήρα. Έδρασε και φώτισε έτσι, που η Εκκλησία τής απένειμε τον τίτλο της ισαποστόλου.
Πράγματι, μαζί με τις πέντε αδελφές της και τους δύο γιους της περιόδευαν και κήρυτταν με μεγάλη επιτυχία. Η Φωτεινή έδρασε στην Καρχηδόνα της βόρειας Αφρικής, αλλά τελειώθηκε μαρτυρικά με όλη τη συνοδεία της στη Ρώμη, ύστερα από φρικιαστικά τριετή βασανιστήρια. Εκεί είχαν προσελκύσει στη θεογνωσία και τον άγιο Θεόκλητο τον μάγο και την αγία Ανθούσα, κόρη του αυτοκράτορα Νέρωνα!
Το Ευαγγέλιο σήμερα επέστησε την προσοχή στο ότι έχουμε την πνευματικότερη πίστη! Έτσι η επιδίωξή μας στοχεύει να πλησιάζουμε συνέχεια τον πνευματικό Θεό καταπατώντας τα χαμερπή που μας κρατούν κολλημένους στη γη.
Η ανωτερότητα του Χριστιανισμού έγκειται στο ότι δεν αποτελεί κώδικα τυπικών σχέσεων και πρωτόκολλο εθιμοτυπίας, κάτι σαν «οδηγό καλής συμπεριφοράς», ούτε νομολογία. Αποσκοπεί στην καλλιέργεια βαθιάς πνευματικής συνειδήσεως και βαθιάς σχέσεως με τον εαυτό μας, τον πλησίον και τον Θεό. Μεγαλείο!
Ναι, αξίζει να προσφέρουμε στον Κύριό μας την ύπαρξή μας θυσία αγνή «σε οσμή ευωδίας πνευματικής» (Αίτηση θ. Λειτουργίας). Αμήν!
Ιερομόναχος Ιουστίνος
