Ο άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς (1880-1956), Επίσκοπος Αχρίδος και μετέπειτα Ζίτσης, υπήρξε συγγραφέας πολυγραφότατος και εύγλωττος κήρυκας του Ευαγγελίου του Χριστού. Γι’ αυτό πολύ εύστοχα απεκλήθη από το πλήρωμα της σερβικής Εκκλησίας «Χρυσόστομος της Σερβίας». Το έτος 1920 ήλθε για πρώτη φορά στο Άγιον Όρος και έκτοτε το επισκεπτόταν πολύ συχνά. Εδώ γνωρίσθηκε και με τον άγιο Σιλουανό. Τα γεγονότα αυτά σημάδεψαν όλη την μετέπειτα πνευματική του πορεία. Λόγω της αγιότητας του βίου του και της μεγάλης ακτινοβολίας του στον λαό του Θεού, και μάλιστα στους νέους, θεωρήθηκε άκρως επικίνδυνος από τα στρατεύματα των Ναζί. Τα πυροβόλα τους έβαλλαν επί ημέρες στην Μονή της Ζίτσης, όπου έμενε ο άγιος Ιεράρχης, για να τον εξοντώσουν. Παρά ταύτα διεφυλάχθη αβλαβής. Εν συνεχεία συνελήφθη και οδηγήθηκε αιχμάλωτος στο Νταχάου μαζί με τον Πατριάρχη Σερβίας Γαβριήλ. Μετά το τέλος της γερμανικής κατοχής δεν επέστρεψε στην πατρίδα του. Το ήδη επικρατήσαν άθεο καθεστώς τον χαρακτήρισε «εχθρό του λαού». Αυτοεξορίστηκε στην Αμερική. Εκοιμήθη εκεί με πολύ πόνο για την κατάσταση της πατρίδος του, αφού άφησε ως εντολή στα πνευματικά του τέκνα να μετακομίσουν το λείψανό του στη Σερβία μόνο μετά την κατάλυση του άθεου καθεστώτος. Η μετακομιδή έγινε την 12η Μαΐου 2005. Η μνήμη του τελείται στις 3 Μαΐου.
Κατωτέρω παραθέτουμε ομιλία του για τον άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη.
Περί του αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου
Όταν κάποιος επισκεφθεί το Άγιον Όρος και δει τους ταπεινούς καλογήρους, μπορεί να συλλογιστεί και να σκεφτεί ότι αυτοί ζουν τεμπέλικη ζωή και χωρίς σκοπό. Αυτό φαίνεται έτσι, όταν κάποιος βλέπει τα πράγματα εξωτερικά. Γιατί λίγοι είναι εκείνοι που θα μπορούσαν να καταλάβουν τον φοβερό και χωρίς διακοπή πόλεμο που γίνεται μέσα στις ψυχές των μοναχών.
Αυτός ο πόλεμος είναι σχεδόν υπερφυσικός, αόρατος, και διεξάγεται όχι μόνον εναντίον των δαιμονικών δυνάμεων των αρχόντων του σκότους, αλλά για τους αρχάριους και εναντίον της σαρκός, δηλαδή κατά της σαρκικής επιθυμίας και των παθών.
Στα γραπτά του ο πατήρ Σιλουανός περιγράφει πώς αυτός ο πόλεμος τον έφερε στην απόγνωση και σχεδόν μέχρι την αυτοκτονία. Η Παναγία Θεοτόκος φανερώθηκε σ’ αυτόν όταν περνούσε τον δυσκολότερο πόλεμο κατά των παθών και τον καθάρισε από τις ακαθαρσίες, τις σαρκικές επιθυμίες και τους λογισμούς. Ο Χριστός φανερώθηκε σ’ αυτόν και τον ενδυνάμωσε, ώστε να νικήσει και να βασιλεύσει επάνω στους γήινους λογισμούς και τα πονηρά πνεύματα. Και έτσι πέρασε ένα τέταρτο αιώνος με δυνατό και κοπιαστικό πόλεμο, έφθασε στη νίκη. Ενώ μέχρι τότε αναζητούσε τον Θεό, έφθασε στην θεογνωσία, και από μαθητής έγινε διδάσκαλος.
Ο Γέροντας Σιλουανός ήταν και δικός μου διδάσκαλος. Μια φορά τον ρώτησα: «Πάτερ Σιλουανέ, μήπως αυτός ο πολύς κόσμος φέρνει ταραχή στον νου σας και στην προσευχή σας; Δεν θα ήταν καλύτερα για σας να πάτε σ’ ένα ασκητήριο στα Καρούλια και εκεί να ζείτε μέσα στην ειρήνη, όπως ο π. Θεοδόσιος, ο π. Αρτέμιος, ο π. Δωρόθεος και ο π. Καλλίνικος; Είτε να ζείτε σ’ ένα απομονωμένο σπήλαιο, όπως ο π. Γοργόνιος;» «Εγώ ζω στο σπήλαιο», μου απήντησε ο π. Σιλουανός. «Το σώμα μου είναι το σπήλαιο της ψυχής μου. Και η ψυχή μου είναι το σπήλαιο του Αγίου Πνεύματος. Και εγώ αγαπώ τον λαό του Θεού και τον διακονώ, χωρίς να βγαίνω από το σπήλαιό μου».
Παρά την προθυμία του να διακονεί τον κάθε ένα και τη θαυμαστή μετριοφροσύνη και την πρόθυμη φιλοστοργία του, μιλούσε για τον Θεό με εξαίρετο ενθουσιασμό και με την παρρησία που θα μιλούσε κάποιος για έναν φίλο του: «Εγώ γνωρίζω τον Θεό. Αυτός είναι φιλόστοργος, αγαθός, ταχύς εις βοήθειαν». Όταν τα έλεγε αυτά ο Γέροντας, κάποιος μοναχός, ο π. Θεοφάνης, τα άκουγε με φόβο και σκεπτόταν ότι ο Σιλουανός έχει χάσει τον φόβο του Θεού. Αργότερα όμως, όταν διάβασε τα συγγράμματα του π. Σιλουανού, ο π. Θεοφάνης άλλαξε γνώμη και είπε: «Ο π. Σιλουανός προχώρησε και έφθασε στα μέτρα των Πατέρων της Εκκλησίας».
Εγώ νομίζω ότι τα κείμενα του πατρός Σιλουανού θα έπρεπε να πάρουν θέση ανάμεσα στα βιβλία της ψυχολογίας. Αν και για κανένα άλλο λόγο, τουλάχιστον για να επιβεβαιώσουν ότι ο συγγραφέας τους ήταν ένας πνευματικός πολεμιστής του 20ού αιώνος και για να επικυρώσουν όσα δίδαξαν και έγραψαν δοξασμένοι Πατέρες της Εκκλησίας.
Υπάρχει και κάτι καινούργιο ανάμεσα στις διδαχές του πατρός Σιλουανού: «Κράτα τον νου σου στον Άδη και μη απελπίζεσαι». Με τον λόγο αυτό εκφράζει μία παρότρυνση και υπόμνηση κατά της μελαγχολίας και της ακηδίας. Εγώ προσωπικά ποτέ δεν άκουσα τέτοια λόγια.
Σπουδαία είναι και η άλλη έκφραση: «Η αγάπη είναι ανώτερη από την γνώση (γνωσιολογία)». Αυτή ήταν η καθημερινή και θεμελιώδης διδασκαλία του αγίου Σιλουανού.
Με την αγάπη του, που συνοδευόταν από την μετά δακρύων προσευχή του, συγχωρούσε τις αμαρτίες των αμαρτωλών, στήριζε τους αδυνάτους, διόρθωνε αυτούς που έκαναν πονηρά έργα, θεράπευε τους αρρώστους, ειρήνευε τους ταραγμένους. Στο μοναστήρι έκανε κοπιαστική εργασία. Είχε την αποθήκη με τα βαριά αντικείμενα.
Κάποτε του είπα ότι οι Ρώσοι μοναχοί βρίσκονται σε μεγάλη ταραχή, λόγω της τυραννίας των μπολσεβίκων στην Ρωσική Εκκλησία του Θεού. Τότε αυτός απήντησε: «Και εγώ στην αρχή είχα ταραχή γι’ αυτό το θέμα. Μετά όμως από πολλή προσευχή μού ήλθαν οι εξής λογισμοί: Ο Κύριος αγαπά ανέκφραστα όλους. Εκείνος γνωρίζει τα σχέδια όλων και τον καιρό του καθενός. Ο Κύριος επέτρεψε τον διωγμό στον Ρωσικό λαό για κάποιο μελλοντικό καλό. Εγώ δεν μπορώ να το καταλάβω ούτε να το σταματήσω. Μου μένει μόνο η προσευχή και η αγάπη. Αυτά λέγω εγώ στους αδελφούς που έχουν ταραχή: “Εσείς μπορείτε να βοηθήσετε την Ρωσία μόνο με την προσευχή και την αγάπη. Ο θυμός και οι κραυγές εναντίον των αθέων δεν διορθώνουν τα πράγματα”».
Από το περιοδικό “Ο ΟΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ”, Έκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, τ. 30 (2005), άρθρο: «Λόγοι αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς Επισκόπου Ζίτσης», σελ. 20, 23 (αποσπάσματα).
Ο άγιος Νικόλαος Αχρίδος ομιλεί για τον άγιο Σιλουανό
