Είναι καιρός να στρέψουμε το λόγο μας, αγαπητοί αδελφοί, στα αθλητικά αγωνίσματα· είναι καιρός να βαδίσουμε την πνευματική πορεία· είναι καιρός να διπλασιάσουμε τα κέρδη του ταλάντου. Διότι είπα ότι ήταν σε κάποια λεγεώνα σαράντα Μάρτυρες, που ζούσαν με ευσέβεια, οι οποίοι αμέσως από την αρχή έδειξαν, ότι ο όμιλός τους θα είναι φημισμένος και σεβαστός.

Σας συγκέντρωσα λοιπόν εδώ, για να σας διηγηθώ για τους Μάρτυρες μια περιγραφή προφητικής εικόνας. Ο Μωυσής δηλαδή, αφού νήστευσε σαράντα μέρες, δέχθηκε στο όρος Σινά το νόμο του Θεού· αυτοί όμως αφού έβαλαν για θυσία τα σώματά τους, ίσα στον αριθμό με τις σαράντα μέρες της νηστείας, απόλαυσαν την αιώνια ζωή. Και ο Μωυσής, όταν είδε το λαό να έχει κυριευθεί από μανία, οργίσθηκε και σύντριψε τις πλάκες στο όρος· αυτοί όμως, όταν είδαν τους δαίμονες να έχουν κυριευθεί από λύσσα, φύλαξαν την πίστη τους σταθερή. Πάλι για δεύτερη φορά ο πράος Μωυσής πήρε στα χέρια του τις πλάκες, και έτσι έδωσε το νόμο του Θεού σε όλους τους Εβραίους· αυτοί όμως οι σαράντα Μάρτυρες, με ένα μόνο σταυροφόρο σφράγισμα, κήρυξαν με τον εαυτό τους τον Χριστό σε όλους τους ανθρώπους.

Και τι αξιοθαύμαστο είναι, αν θα βρούμε και την αρετή τού προφήτη Ηλία να είναι ίση με την αρετή τους; Διότι ο Θεσβίτης Ηλίας με τη δύναμη που πήρε, τρώγοντας μια φορά μέσα σε σαράντα μέρες, έφθασε στο όρος Χωρήβ, αυτοί όμως, αφού γεύθηκαν το Σώμα του Χριστού, έφθασαν συγχρόνως και οι σαράντα στους ουρανούς. Παρουσιάσθηκε ο Θεός στον προφήτη Ηλία, την ώρα που έτρεχε στην πορεία του, λέγοντάς του· «Είναι πολύς ο δρόμος που θα κάνεις, Ηλία»· φανερώθηκε όμως και στους Μάρτυρες, στηρίζοντας το νου τους και λέγοντας· «Είναι καλή η προθυμία σας για την ευσέβεια». Άφησε ο ζηλωτής Προφήτης τη μηλωτή του πάνω στον Ελισαίο και επιβιβάσθηκε στο άρμα· έδωσε και ο Σωτήρας Χριστός τη δική του ειρήνη στους σαράντα Μάρτυρες και αναλήφθηκε με δόξα.

Ήταν λοιπόν καταπληκτικό, αγαπητοί αδελφοί, να δει κανείς τα στολίδια αυτής της διήγησης· διότι ως προς τον αριθμό ήταν σαράντα πρόσωπα, αλλά στο καθένα διακρίνονταν να έχουν δοθεί τα στολίδια από τον Θεό· ήταν διάφορες οι μορφές και τα ονόματα, αλλά είχαν μεταξύ τους ίση την ομορφιά του κοινού ονόματός τους (δηλ. του ονόματος Χριστιανός). Δεν εξαφάνισε την αμάραντη ομορφιά τους η ξηρασία της απιστίας, ούτε η πείνα της πλάνης· δεν τους τραυμάτισε όπλο ειδωλολατρικό, ούτε τους μόλυνε βέλος μυτερό, αλλά απεναντίας η παράταξη των αθλητών στάθηκε και αδιάσπαστη και δυνατή, προσηλωμένη στον Σωτήρα Χριστό.

Αφού έζωσαν τον εαυτό τους οι γενναίοι, έσπευδαν να φθάσουν στον επουράνιο Δεσπότη. Λοιπόν ήταν, αλήθεια, μεγάλα τα αγωνίσματα που είχαν να αντιμετωπίσουν, αλλά ήταν σπουδαία και τα βραβεία των πιστών και καλλινίκων Μαρτύρων· διότι πώς αλλιώς, μέσα σε τόσο μεγάλη ταραχή του διωγμού, έμειναν ανυποχώρητοι και άβλαβοι; Διότι αν και στα μάτια των ανθρώπων φονεύθηκαν, όμως ο θάνατός τους αποδείχθηκε νίκη. Σύντριψαν τον τύραννο, και εξαφάνισαν την πλάνη, και έστησαν το τρόπαιο της νίκης.

Έχουν γίνει λοιπόν, όπως νομίζω, στην περίπτωση των καλλινίκων Μαρτύρων περισσότερα θαύματα από όσα στην παλαιά Ιστορία. Εκεί δηλαδή μεταβλήθηκε η θάλασσα σε ξηρά, για να μην καταποντισθεί ο Ισραηλιτικός λαός, βαδίζοντας σ’ αυτή· εδώ οι Μάρτυρες, που ήταν τοποθετημένοι μέσα στα νερά, δεν καταποντίσθηκαν. Εκεί μεταφέρονταν μαζί με τους Εβραίους τα οστά του Ιωσήφ· εδώ συνένωνε τους Αγίους το Σώμα του Χριστού. Εκεί η ράβδος του Ααρών ακολουθούσε μαζί με το λαό· εδώ το χέρι του Κυρίου συγκρατούσε τους πιστούς. Εκεί ακουγόταν ο ήχος από τα κύμβαλα, ανάμεσα στα κύματα· εδώ η φωνή του Κυρίου επάνω στα νερά. Εκεί υπήρχε ο στύλος της φωτιάς που έριχνε το φως του στις χιλιάδες του λαού· εδώ ο σταυρός του Χριστού, που έλαμπε ανάμεσα στους Μάρτυρες. Εκεί προπορεύονταν ο Μωυσής και ο Ααρών και η Μαριάμ· εδώ ο Πατήρ και ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα.

Είδες πόσα θαύματα έχουν γίνει στη λίμνη, δια μέσου των αθλοφόρων Μαρτύρων, ανώτερα από τα θαύματα της Ερυθράς Θάλασσας; Δόξα και προσκύνηση και μεγαλοπρέπεια σ’ Αυτόν που τους έκανε αλύγιστους σε τέτοιους αγώνες.

Από το βιβλίο: ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ ΕΡΓΑ, τόμος Ζ’. Εκδόσεις Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 133 (αποσπάσματα).

Εγκώμιο στους Αγίους Σαράντα Μάρτυρες