«Εξήλθεν ο σπείρων του σπείραι τον σπόρον αυτού… ο σπόρος εστίν ο λόγος του Θεού». Λοιπόν ο λόγος για τον λόγο του Θεού. Θα ασχοληθούμε ειδικότερα με τη γνώση και την εκπλήρωση του θείου θελήματος μέσα σπό τη μελέτη της αγίας Γραφής.
Η ενασχόληση με τη Βίβλο δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Ούτε πάλι καταξιώνεται αν πραγματοποιείται για ακαδημαϊκούς μόνο σκοπούς, «εν σαρκί», όπως θα έλεγε ο Παύλος (π.χ. Ρωμ. 8.8), δηλαδή επιφανειακά ή το χειρότερο για απόκτηση εγωιστικής σοφίας. Ο θεόπνευστος ποιητής σε μιαν αποστροφή του προς τον Κύριο μας αποκαλύπτει τον στόχο των θείων κελευσμάτων: «Διέταξες τις εντολές σου για να τις τηρούμε σφόδρα» (Ψαλμ. 118.4).
Ο Παντοκράτορας αυτοδεσμεύεται δίνοντάς μας υποσχέσεις ευλογιών: «Αν ακούσετε προσεκτικά… και φυλάξετε τη διαθήκη μου, θα μου είσαστε λαός περιούσιος… βασιλικό ιερατείο και έθνος άγιο» (Έξ. 19.5-6).
Διαβάζουμε άρα τον θείο λόγο για να γνωρίσουμε τον Θεό και το θέλημά Του, ώστε να το εφαρμόσουμε. «Αξίως του ευαγγελίου του Χριστού πολιτεύεσθε», παραγγέλλει ο Παύλος (Φιλ. 1.27).
Η σχέση μας δηλαδή με τις Γραφές δεν διακόπτεται μόλις τις αφήσουμε από τα χέρια μας, γιατί τότε εξαπατούμε τον εαυτό μας, κατά τον Αδελφόθεο Ιάκωβο: «Γίνεσθε δε ποιηταί λόγου και μη μόνον ακροάται, παραλογιζόμενοι εαυτούς… ο δε παρακύψας εις νόμον τέλειον… και παραμείνας, ούτος ουκ ακροατής επιλησμονής γενόμενος, αλλά ποιητής έργου, ούτος μακάριος» (1.22,25).
Σε αυτή τη βαθμίδα ο πιστός στέκεται στο ύψος της μακαριότητας της Θεοτόκου, κατά τον αψευδή Θεό Λόγο, που αποφάνθηκε «μενούνγε μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν» (Λουκ. 11.28) –«η δε Μαριάμ πάντα συνετήρει τα ρήματα ταύτα [της θείας Οικονομίας] συμβάλλουσα εν τη καρδία αυτής» (Λουκ. 2.19).
Είναι φυσική συνέπεια η μακαριότητα, την οποία επισύρει η μελέτη και η πλήρωση του θείου θελήματος, η τελειότερη μορφή λατρείας.
Στο σημείο τούτο ο Θεολόγος Γρηγόριος μάς παραδίδει τη συνταγή που «κατασκευάζει» τον θεολόγο: «Θέλεις να γίνεις ποτέ θεολόγος και αντάξιος της Θεότητας; Φύλασσε τις εντολές· προχώρησε δια των προσταγμάτων, γιατί η πράξη είναι βάση της θεωρίας» (Λόγος 4 Κατά Ιουλιανού Α’, 113).
Μετά από τα ανωτέρω αναφωνούμε και εμείς «ομοθυμαδόν»: «Όλα, όσα λάλησε ο Κύριος, θα τα κάνουμε και θα τα ακούσουμε» (Έξ. 24.7).
Καρποφορία:
α) Παρρησία προς τον Θεό. Η προσκόλληση στον θείο νόμο μας «δίνει δικαιώματα». Έχουμε παρρησία στον Κύριο. Μπορούμε να Του ζητάμε: «Είμαι δικός σου εγώ, σώσε με, γιατί εκζήτησα τα δικαιώματά Σου» (Ψαλμ. 118.94)· ή: «Πλανήθηκα σαν πρόβατο χαμένο· ζήτησε τον δούλο σου, γιατί δεν ξέχασα τις εντολές Σου» (Ψαλμ. 118.176)· ή «Δες ότι αγάπησα τις εντολές Σου· Κύριε, κάνε να ζήσω μέσα στο έλεός Σου» (Ψαλμ. 118.159).
β) Εξοπλισμός κατά του διαβόλου. Σε αυτό το στάδιο τα γραφικά χωρία συναπαρτίζουν τείχος απόρθητο, που εξουδετερώνει σαν παιδικά παιχνίδια τις πολιορκητικές μηχανές του σατανά. Είναι συνηθέστατο το φαινόμενο οι άγιοι ν’ αποκρούουν ένα πειρασμό αντιπαρατάσσοντας κάτι από τα «γεγραμμένα».
Ας αναφέρουμε μια μόνο, αλλά την ύψιστη περίπτωση: Ο Χριστός κατά τους τρεις πειρασμούς Του όταν νήστεψε στην έρημο μετά τη Βάπτισή Του, αποσόβησε τον Βεελζεβούλ εκτοξεύοντάς του ισάριθμα χωρία από το Δευτερονόμιο (Ματθ. 4.1-11).
γ) Παρηγοριά – στήριξη – καθοδήγηση: «Νύσταξε [δηλ. λιγοψύχησε] η ψυχή μου από κακοδιαθεσία· στήριξέ με στα λόγια Σου» προσευχήθηκε ο Ψαλμωδός (118.28) και η ψυχική καταιγίδα πέρασε, οπότε διαπιστώνει με ευγνωμοσύνη: «Αν δεν ήταν ο νόμος Σου μελέτη μου, τότε θα χανόμουν στη συμφορά μου» (118.92).
Αναντίρρητα για κάθε δοκιμασία του ανθρώπου, όπως εξάλλου και για κάθε κατάστασή του, υπάρχει και η κατάλληλη περικοπή «ίνα δια της υπομονής και της παρακλήσεως των γραφών την ελπίδα έχωμεν» (Ρωμ. 15.4).
δ) Αναμόρφωση του ανθρώπου. Πρώτα από όλα αποκτάται η γνώση, που είναι τόσο πολύτιμη. Είναι πλούτος διαχρονικός, αιώνιου αντικρύσματος: «Πας γραμματεύς μαθητευθείς εις την βασιλείαν των ουρανών όμοιός εστιν ανθρώπω οικοδεσπότη, όστις εκβάλλει εκ του θησαυρού αυτού καινά και παλαιά [Καινή και Παλαιά Διαθήκη]» (Ματθ. 13.52).
Συν «τω χρόνω… με τη συνέχεια της αναγνώσεως ανοιγομένης αυτόματα της διανοίας σου» (Χρυσόστομος στο Μεταξά Απάνθισμα σελ. 158) φθάνεις στον σοφισμό και φωτισμό, έχεις πυξίδα, καθαρίζει ο ορίζοντας, λύνεται κάθε πρόβλημα και άγχος –καρπώνεσαι την Αλήθεια. «Εάν υμείς μείνετε εν τω λόγω τω εμώ… γνώσεσθε την αλήθειαν, και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς», βεβαιώνει ο Κύριος (Ιω. 8.31-32).
Ο δε απόστολος των εθνών δείχνει στον Τιμόθεο και στον καθένα μας τον σκοπό της κατά Θεόν σοφίας: «Από βρέφους τα ιερά γράμματα οίδας, τα δυνάμενά σε σοφίσαι εις σωτηρίαν» (Β’ Τιμ. 3.15).
ε) Καταλήξαμε έτσι στον στόχο, που είναι η σωτηρία, ο εξαγιασμός –η ελευθερία από τη δουλεία των παθών, που μαζί με την ενσυνείδητη, φωτισμένη, σοφισμένη πίστη συνθέτουν την ευσέβεια, αφού τον ορισμό του Ζυγαβηνού «ευσέβεια είναι βίος [ηθική] υγιής και δόγματα [πίστη] καθαρά» (στο Π. Ν. Τρεμπέλα, Υπόμνημα Προς Τίτον 1.1). Ορθοδοξία και ορθοπραξία, το ιερό αχώριστο ζεύγος.
Η αγάπη του λόγου του Θεού είναι ευθέως αντίστροφη της αμαρτίας. «Την αδικία τη μίσησα και τη βδελύχθηκα, τον δε νόμο Σου αγάπησα» έψαλλε στον Θεό η ζέουσα καρδιά του Ψαλμωδού (118.163). «Πηγές σωτηρίας είναι οι ευαγγελικοί λόγοι» μας τόνισε και ο Ευσέβιος Καισαρείας (Υπομν. Ησαΐα, 12.3). Η μη τήρησή τους επιφέρει τον θάνατο (πρβλ. Λευϊτ. 8.35). Ο Χρυσόστομος έφθασε να πει ότι «αίτιο όλων των κακών είναι η άγνοια των γραφών· πάμε σε πόλεμο χωρίς όπλα, και πώς είναι δυνατό να σωθούμε;» (στο Μεταξά Απάνθισμα σελ. 159).
Διαπιστώνει και ο φιλοκαλικός Πέτρος ο Δαμασκηνός ότι «σιγά-σιγά οι εντολές φέρνουν στη μίμηση του Χριστού» (Φιλοκαλία, Περί της Δευτέρας Εντολής, Γ’ 23), οπότε ερμηνεύει ο αββάς Ποιμήν: «Η φύση του νερού είναι απαλή, η δε της πέτρας σκληρή· το βρυσάκι όμως κρεμασμένο πάνω στην πέτρα, στάζοντας-στάζοντας βαθουλώνει την πέτρα. Έτσι και ο λόγος του Θεού είναι απαλός, η δε καρδιά μας σκληρή· ακούοντας όμως ο άνθρωπος πολλές φορές τον λόγο του Θεού, ανοίγει η καρδιά του να φοβάται τον Θεό» (Γεροντικό, 183).
Σχετικά έχουμε πάρα πολλές περιπτώσεις αποβαρβαρισμού και ηθικοποιήσεως ατόμων και συνόλων σε διάφορες εποχές. Η σωτήρια μεταστροφή συνιστά θαύμα, αφού «αυτή η αλλοίωση είναι [έργο] της δεξιάς του Υψίστου» (Ψαλμ. 76.11).
στ) Χωρίς τη Γραφή θα είμαστε ακόμη σε πρωτόγονη πνευματικά κατάσταση και αγριότητα, ενώ τώρα οι ενστερνισμένοι το θείο θέλημα απολαμβάνουν την ειρήνη, διαθέτουν καλλιεργημένο, λεπτό ψυχικό κόσμο. Πράγματι, «υπάρχει ειρήνη πολλή σε αυτούς που αγαπούν τον νόμο» του Θεού (Ψαλμ. 118.165), πολλή σαν ποταμός, κατά τον προφήτη Ησαΐα (48.18).
Αυτή η κατάσταση της εσωτερικής γαλήνης δεν διασαλεύεται από τίποτε, ούτε και όταν ο πιστός με πνεύμα αυτοθυσίας προτιμά να υποστεί διώξεις, ακόμη και θάνατο, χάριν του Ευαγγελίου.
Έτσι ο Παύλος κακοπαθούσε μέχρι δεσμών ως κακούργος χάριν του Ευαγγελίου (Β’ Τιμ. 2.9), οπότε είχε την παρρησία να ζητάει το ίδιο και από τον μαθητή του Τιμόθεο (Β’ Τιμ. 1.8), και από όλους (Φιλ. 1.27-29).
Κάθε πιστός άρα πρέπει να πάρει την απόφασή του: «Ετοιμάσθηκα και δεν ταράχθηκα, να φυλάξω τις εντολές» (Ψαλμ. 118.60).
«Τέλος λόγου, άκουσε το παν: Να φοβάσαι τον Θεό και να φυλάσσεις τις εντολές Του», συμβουλεύει κατακλείοντας το βιβλίο του και συνάμα το θέμα μας ο Εκκλησιαστής (12.13).
Ιερομόναχος Ιουστίνος
Η τήρηση των εντολών της αγίας Γραφής – Κυριακή Δ’ Λουκά
