Ο άγιος Γρηγόριος, ο οποίος συνέγραψε και τους βίους των Αγίων της Ιταλίας με μορφή διαλόγου και έγινε και πατριάρχης Ρώμης, πριν να γίνει αρχιερέας ήταν μοναχός και ηγούμενος στη μονή του αγίου Ανδρέα τη λεγόμενη Κλιοσκαίρη.
Μια μέρα λοιπόν, καθώς καθόταν στο κελλί του και καλλιγραφούσε, ήρθε ένας φτωχός. Ο άγιος, ως αληθινός δούλος του Χριστού, κάλεσε τον αδελφό που τον υπηρετούσε και τον πρόσταξε να δώσει στον φτωχό έξι νομίσματα.
Εκείνος εκτέλεσε την προσταγή, μετά όμως από λίγη ώρα ο ίδιος φτωχός ξαναπήγε στον άγιο λέγοντας: «Σπλαχνίσου με, δούλε του Θεού του υψίστου, γιατί πολλά έχασα και λίγα μου έδωσες». Αυτός ξανακάλεσε τον υποτακτικό του και του είπε: «Πήγαινε, αδελφέ, και δώσε του άλλα έξι νομίσματα».
Έτσι έκανε ο αδελφός, και ο φτωχός έφυγε έχοντας πάρει δώδεκα νομίσματα· πάλι όμως, μετά από λίγο, για τρίτη φορά μέσα σε μία μέρα, ήρθε στον άγιο λέγοντας: «Σπλαχνίσου με, δούλε του Θεού του υψίστου, δώσε μου και άλλη ευλογία, γιατί πολλά έχασα».
Αυτός ξανακάλεσε τον αρμόδιο αδελφό και του είπε: «Δώσε του, αδελφέ, άλλα έξι νομίσματα». Εκείνος του απάντησε: «Πίστεψέ με, πάτερ, δεν έχει μείνει ούτε ένα νόμισμα στο ταμείο».
«Δεν έχεις λοιπόν να του δώσεις κάποιο άλλο σκεύος ή ρούχο;» τον ρώτησε ο άγιος, και εκείνος αποκρίθηκε: «Άλλο σκεύος, σεβαστέ πάτερ, δεν έχουμε, εκτός από τον ασημένιο δίσκο, με τον οποίο η μεγάλη κυρία μας έστειλε κατά τη συνήθειά της λίγα μουσκεμένα όσπρια».
Του είπε τότε ο δούλος του Θεού: «Πήγαινε, αδελφέ, και δώσε του τον δίσκο». Εκείνος έκανε όπως τον πρόσταξε ο άγιος, και ο φτωχός έφυγε αφού πήρε, εκτός από τα δώδεκα νομίσματα, και τον ασημένιο δίσκο.
Όταν λοιπόν ο άγιος έγινε πατριάρχης, έδωσε μια μέρα στον σακελλάριό (1) του εντολή, όπως συνήθιζαν οι πατριάρχες, να καλέσει δώδεκα άτομα για να γευματίσουν μαζί του· (2) εκείνος έκανε όπως προστάχτηκε. Όταν όμως κάθισαν στο τραπέζι, ο πατριάρχης τους έβλεπε δεκατρείς.
Κάλεσε λοιπόν τον σακελλάριο και του είπε: «Δεν σου έδωσα εντολή να καλέσεις δώδεκα άτομα; Γιατί εσύ με παράκουσες και κάλεσες δεκατρείς;» Μόλις τον άκουσε εκείνος, φοβήθηκε πολύ και αποκρίθηκε: «Πίστεψέ με, σεβάσμιε δέσποτα, δώδεκα είναι!»
Τον δέκατο τρίτο δηλαδή δεν τον έβλεπε άλλος, παρά μόνο ο πατριάρχης. Κατά τη διάρκεια μάλιστα του γεύματος, ο πατριάρχης κοιτούσε αυτόν τον δέκατο τρίτο που καθόταν στην άκρη του τραπεζιού και έβλεπε το πρόσωπό του να αλλάζει μορφές: άλλοτε του φαινόταν γέρος και άλλοτε νεαρός.
Όταν σηκώθηκαν από το τραπέζι, όλους τους άλλους ο πατριάρχης τους έστειλε στο καλό, αυτόν όμως τον δέκατο τρίτο, που του φαινόταν τόσο θαυμαστός, τον έπιασε από το χέρι, τον οδήγησε στο δωμάτιό του και του είπε: «Σε ορκίζω στη μεγάλη δύναμη του Θεού· πες μου, ποιος είσαι εσύ και ποιο είναι το όνομά σου;»
Εκείνος του αποκρίθηκε: «Γιατί ρωτάς για το όνομά μου; Είναι θαυμαστό και αυτό! Ωστόσο εγώ είμαι ο φτωχός που είχα έρθει σ’ εσένα στη μονή του αγίου αποστόλου Ανδρέα και μου έδωσες τα δώδεκα νομίσματα και τον ασημένιο δίσκο, τον οποίο σου είχε στείλει με μουσκεμένα όσπρια η μακάρια Σιλβία, η μητέρα σου.
» Να το ξέρεις λοιπόν, ότι από την ημέρα εκείνη, που μου τα έδωσες αυτά με μακροθυμία, σε όρισε ο Κύριος να γίνεις πρόεδρος της Εκκλησίας του, για την οποία έχυσε το ίδιο του το αίμα, και να είσαι διάδοχος του κορυφαίου αποστόλου Πέτρου, του οποίου μιμήθηκες και την αρετή, την οποία επέδειξε όταν μοίραζε, ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός, αυτά που πρόσφεραν οι χριστιανοί με απλότητα στην καρδιά (Πραξ. 4:34-35)».
«Και από πού το ξέρεις εσύ, ότι τότε με όρισε ο Κύριος να γίνω πατριάρχης;» τον ρώτησε ο άγιος Γρηγόριος, και εκείνος απάντησε: «Εγώ είμαι άγγελος Κυρίου παντοκράτορος και γι’ αυτό το ξέρω. Γιατί και τότε ο Κύριος με έστειλε σ’ εσένα για να δοκιμάσει την πρόθεσή σου, αν πράγματι κάνεις την ελεημοσύνη από φιλανθρωπία και όχι για επίδειξη».
Ο άγιος, μόλις τον άκουσε, φοβήθηκε, γιατί μέχρι τότε δεν είχε δει ακόμη άγγελο· αυτόν τον έβλεπε και του μιλούσε σαν να ήταν άνθρωπος. Ο άγγελος ωστόσο συνέχισε: «Μη φοβάσαι· μάθε ότι ο Κύριος με έστειλε να είμαι μαζί σου όσο θα είσαι σε αυτή τη ζωή, και οποιοδήποτε αίτημα θα έχεις, μ’ εμένα να το στέλνεις στον Κύριο».
Ακούγοντας αυτά ο άγιος, έπεσε με το πρόσωπο στη γη και προσκύνησε τον Κύριο λέγοντας: «Αν για τη μικρή αυτή καλή πρόθεση, που δεν είναι τίποτε, μου έδειξε τόσο πολύ έλεος ο πανεύσπλαχνος Κύριος, ώστε να στείλει τον άγγελό του, για να είναι πάντοτε μαζί μου, άραγε πόσο μεγάλη δόξα θα αξιωθούν να λάβουν όσοι τηρούν τις εντολές του και ζουν σύμφωνα με το θέλημά του; Γιατί είναι αδιάψευστος αυτός που είπε· “Η ευσπλαχνία θριαμβεύει απέναντι στην κρίση” (Ιακ. 2:13) και· “Όποιος σπλαχνίζεται φτωχό, δανείζει στον Θεό” (Παροιμ. 19:17)».
(1) Σακελλάριος: ο υπεύθυνος για τα οικονομικά.
(2) Κατά μίμηση του Μυστικού Δείπνου.
Από το βιβλίο: ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ, τόμος Γ’, Υπόθεση ΜΣΤ’ (46), σελ. 358. Εκδόσεις Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 2006.
