Ο άγιος Υάκινθος έζησε στην Αμάστριδα της Παφλαγονίας, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, κατά τους χρόνους του επισκόπου Ηρακλείδου (4ος αι.). Η γέννησή του προαναγγέλθηκε στους γονείς του, Θεόκλητο και Θεονίλλη, από άγγελο που τους διέταξε να του δώσουν το όνομα αυτό. Ιστορείται ότι σε ηλικία τριών ετών ανέστησε έναν νεκρό με επίκληση του ονόματος του Χριστού. Όσο μεγάλωνε τόσο επληρώνετο χάριτος από τον Θεό ως νέο σκεύος εκλογής. Βλέποντας πως οι ειδωλολάτρες της περιοχής λάτρευαν για θεό μία φτελιά, κούφια από τα χρόνια, τους προέτρεψε να αποστραφούν την άλογη τούτη λατρεία, αλλά το μόνο που κέρδισε από τις προσπάθειές του ήταν ύβρεις και απειλές.
Μία ημέρα, ενώ είχαν όλοι συγκεντρωθεί γύρω από το δένδρο για μια εορτή παρουσία των προεστών της πόλης, ο άγιος ήλθε να τους ικετεύσει για μία ακόμη φορά να αρνηθούν την μωρία τους. Αφού τα λόγια του προκάλεσαν προσβολές εκ μέρους των ειδωλολατρών, περίμενε μέχρι να διαλυθεί η συγκέντρωση και, επικαλούμενος τον Χριστό, έπιασε ένα τσεκούρι και έκοψε το δένδρο. Μαθαίνοντάς το οι ειδωλολάτρες ιερείς κατηγόρησαν αμέσως τον νεαρό χριστιανό και ξεσήκωσαν τον όχλο, που έπιασε τον Υάκινθο και τον οδήγησε στους άρχοντες της πόλης καταπληγωμένο. Οι προεστοί εξοργισμένοι παρέδωσαν τον άγιο στον διοικητή Καστρίσιο φωνάζοντας: «Αυτός είναι που έκοψε το καθαγιασμένο από την παράδοση των προγόνων μας ιερό δένδρο και που μας εμποδίζει να λατρεύουμε τους θεούς. Σου τον παραδίδουμε για να τον θανατώσεις με σκληρό τρόπο».
Ο διοικητής, που συμμεριζόταν την ασέβεια των κατοίκων της πόλης, διέταξε αμέσως να μαστιγωθεί ο άγιος δίχως καν ανάκριση. Ενώ ακούγονταν τα κόκκαλά του να συντρίβονται, ο άγιος Υάκινθος, με τα μάτια στραμμένα στον ουρανό, προσευχόταν: «Γλυκύτατε Χριστέ, Εσύ που έσωσες τον άνθρωπο από την απάτη του δένδρου της Εδέμ δια του ξύλου του Σταυρού και δια του δένδρου αυτού με έκανες κοινωνό του Πάθους Σου, βάλε ένα τέλος στην παραφροσύνη τους και δώσε μου την δύναμη να Σε ομολογήσω Σωτήρα, που δοξάζεσαι εις τους αιώνας των αιώνων».
Όταν το πλήθος ηρέμησε κάπως, τον πίεσαν να πει για ποιόν λόγο είχε ενεργήσει με τον τρόπο αυτόν. Ο άγιος αποκρίθηκε: «Ο Χριστός μέσω εμού έκοψε το δένδρο αυτό για να διδαχθείτε να μην εναποθέτετε την ελπίδα σας σε άψυχα πλάσματα». Μετά από απαίτηση του όχλου του ξερίζωσαν τα δόντια με τανάλια και τον έσυραν κατόπιν στα ριζά του βουνού έξω από την πόλη τρυπώντας τον με μυτερά καλάμια και λιθοβολώντας τον. Τον άφησαν εκεί, θεωρώντας τον νεκρό, ως βορά των θηρίων, αλλά ο άγιος, με την δύναμη του Χριστού και σαν να ξυπνούσε από βαρύ ύπνο, είδε πλήθος αγγέλων λαμπαδηφόρων συνοδευόμενων από λαμπροφορεμένους αγίους που με την παρουσία τους τον γέμισαν με ουράνια χαρά. Πέφτοντας στα γόνατα και χύνοντας άφθονα δάκρυα ανέπεμψε ευχαριστία στον Κύριο που τον έκρινε άξιο της Βασιλείας του και του ζήτησε να γίνει το σώμα του η προστασία και η σωτηρία των χριστιανών σε όλες τις ανάγκες του. Αφού ολοκλήρωσε την προσευχή του παρέδωσε την ψυχή του στον Θεό.
Στα κατοπινά χρόνια, όταν οι χριστιανοί συγκεντρώνονταν στον τάφο του πολιούχου και προστάτη της Αμάστριδος για να εορτάσουν την μνήμη του, ένα είδος σκόνης εμφανιζόταν στην βάση του τάφου του μόλις έψαλλαν ύμνους προς τιμήν του. Ο επίσκοπος την μάζευε σε ένα αγγείο και την μοίραζε στους πιστούς, που την χρησιμοποιούσαν για να θεραπεύουν κάθε είδους πάθη της ψυχής και του σώματος.
Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Τόμος ενδέκατος, Ιούλιος. Ίνδικτος, Αθήναι 2008, σελ. 191.
