Συναξαριστής Αγίου Νικοδήμου21 Φεβρουαρίου
Αν θέλετε πολυτονικό κείμενο, πατήστε εδώ
Τω αυτώ μηνί ΚΑ’, μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Τιμοθέου του εν Συμβόλοις.
Και ζώντα Τιμόθεε και τεθνηκότα,
Τιμά Θεός ζώντων σε και τεθνηκότων.
Εικάδι Τιμόθεον πρώτη κατά σήμα κάλυψε.
Ούτος ο μακάριος Τιμόθεος εκ νεαράς του ηλικίας ενεδύθη το σχήμα των Μοναχών, και με την πολλήν εγκράτειαν και σύντονον προσευχήν, ενέκρωσε τα σκιρτήματα των παθών. Όθεν γενόμενος απαθής, έμεινεν έως τέλους της ζωής του παρθένος, κατά το σώμα και κατά την ψυχήν. Δια τούτο και κατεστάθη δοχείον του Αγίου Πνεύματος, και χάρισμα έλαβεν ιαμάτων. Κάθε γαρ ασθένειαν ιάτρευε, και δαίμονας από τους ανθρώπους εδίωκεν. Έτζι λοιπόν καλώς πολιτευσάμενος, με γήρας αγαθόν προς Κύριον εξεδήμησεν.
*
Τη αυτή ημέρα μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Ευσταθίου Αρχιεπισκόπου Αντιοχείας της μεγάλης.
Ην Ευστάθιος μέχρις ην ζων και πνέων,
Θεού κατ’ εχθρών ευσταθές μάλα πνέων.
Ούτος ο θείος Ομολογητής Ευστάθιος ήτον κατά τους χρόνους του πρώτου εν τοις βασιλεύσι των Χριστιανών Κωνσταντίνου του Μεγάλου εν έτει τκδ’ [324]. Εκατάγετο δε από την Σίνδην την εν Παμφυλία, καθώς λέγει ο Ιερώνυμος εν τω περί Εκκλησιαστικών Συγγραφέων. Ο δε Νικήτας λέγει, ότι εκατάγετο από την Μακεδονίαν της Φιλίππου. Διδάσκαλος δε ων ο Άγιος ούτος, έπεμπε με τον λόγον της σοφίας του τας ακτίνας της Ορθοδοξίας εις όλην την οικουμένην. Ούτος ήτον παρών και εις την εν Νικαία πρώτην και Οικουμενικήν Σύνοδον, την συγκροτηθείσαν εν έτει τκε’ [325], κρατύνων μεν το δόγμα της ευσεβείας και Ορθοδοξίας, ελέγχων δε και ανατρέπων τους Αρειανούς. Οι οποίοι επί της μιας φύσεως της Αγίας Τριάδος τομήν και διαίρεσιν εισήγαγον οι άφρονες, τον Υιόν του Θεού κτίσμα λέγοντες, και χωρίζοντες αυτόν από την ουσίαν και τιμήν και αξίαν του ομοουσίου Πατρός του.
Όθεν δια την ένθεον αυτού παρρησίαν, και δια τον ζήλον οπού είχεν υπέρ της Ορθοδόξου πίστεως, εφθόνησαν αυτόν Ευσέβιος ο Νικομηδείας, και Θέογνις ο Νικαίας, και Ευσέβιος ο Καισαρείας, και όσοι άλλοι ήτον κοινωνοί της αρειανικής βλασφημίας, ή μάλλον ειπείν, αθεΐας. Όθεν σχηματισθέντες, ότι τάχα έχουν να υπάγουν εις τα Ιεροσόλυμα, επήγαν εις την Αντιόχειαν, και εκεί συνέδριον συγκροτήσαντες, εκάθηραν τον Άγιον. Ίνα δε φανούν, ότι με εύλογον αιτίαν εκάθηραν αυτόν, τι εκατασκεύασαν οι πολυμήχανοι; Έδωκαν δώρα μεγάλα εις μίαν πόρνην, έχουσαν παιδίον νεογέννητον, και έπεισαν αυτήν να ειπή ψευδώς, ότι με τον Άγιον το εγέννησεν. Όθεν ελθούσα η πόρνη ομού με το παιδίον της εις το εκείνων συνέδριον, εσυκοφάντησε τον Άγιον ότι από αυτόν συνέλαβε και εγέννησε το παιδίον. Οι δε δόλιοι εκείνοι Αρχιερείς, δεν εζήτησαν άλλας μαρτυρίας, αλλά μόνον έδωκαν όρκον εις την γυναίκα και αρκεσθέντες εις τούτο, ευθύς εποίησαν την καθαίρεσιν του Αγίου. Και ου μόνον τούτο, αλλά πείθουσι και τον βασιλέα (τον Μέγαν Κωνσταντίνον δηλαδή) να εξορίση τον Άγιον (1). Όθεν επέμφθη ο μακάριος Ευστάθιος εις τους Φιλίππους δια μέσου της Θράκης, και εκεί ετελείωσε την ζωήν του.
Ύστερον δε από εκατόν χρόνους, κατά τας ημέρας του βασιλέως Ζήνωνος εν έτει υοζ’ [477], ανεκομίσθη το άγιον αυτού λείψανον, και επέμφθη εις την Αντιόχειαν. Τότε όλον το πλήθος εχύθη έξω από την πόλιν έως δεκαοκτώ μίλια, και υπεδέχθη αυτό ευλαβώς με ύμνους και φώτα και θυμιάματα. Τούτον τον Άγιον ετίμησε με εγκώμιον και ο θείος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Λέγουσι δε, ότι η γυναίκα εκείνη, οπού εσυκοφάντησε τον μέγαν τούτον Ευστάθιον, έπεσεν εις χαλεπήν ασθένειαν. Όθεν ωμολόγησε μεν, ότι αδίκως διέβαλε και εσυκοφάντησε τον Άγιον, εφανέρωσε δε και τα ονόματα των Αρειανών Αρχιερέων, οι οποίοι την εκατάπεισον με άσπρα, να ειπή κατά του Αγίου την συκοφαντίαν ταύτην, και να κάμη τον όρκον με παραλογισμόν. Είπε δε και τούτο, ότι το νεογέννητον εκείνο παιδίον, το συνέλαβεν από ένα χαλκέα, ονομαζόμενον Ευστάθιον (2).
(1) Όρα εν ταις υποσημειώσεσι του Συναξαρίου του Μεγάλου Αθανασίου, κατά την δευτέραν Μαΐου, την απολογίαν οπού κάμνει ο Θεοδώρητος, δια τον Μέγαν Κωνσταντίνον· δηλαδή, ότι απατηθείς, εξώρισε τούτον τον Άγιον, και άλλους.
(2) Παρ’ άλλοις συντομώτερα γράφεται το Συναξάριον του Αγίου τούτου Ευσταθίου, ήγουν ότι αυτός ήτον πρώτον Βερροίας της εν Συρία Επίσκοπος, και από εκεί ανεβιβάσθη εις τον θρόνον της Αντιοχείας υπό της Οικουμενικής Πρώτης Συνόδου, ως μαρτυρεί ο Νικήτας. Εις την οποίαν παρών, τον πανηγυρικόν λόγον εξεφώνησεν εις τον βασιλέα Κωνσταντίνον. Και ότι οι ανωτέρω Αρειανοί τρεις Επίσκοποι, δεινάς συκοφαντίας συνέρραψαν κατ’ αυτού, ήτοι ότι ήτον προστάτης του Σαβελλίου, ότι επιάσθη πόρνος, και ότι εκαταφρόνησε την βασιλίδα, ήτοι την μακαρίαν Ελένην, την εν τη Ανατολή τότε διατρίβουσαν, και έτζι εκάθηραν αυτόν. Εις τούτους δε πεισθείς ο βασιλεύς, εξώρισεν αυτόν δια της Θράκης εις την Τραϊανούπολιν, κατά τον Θεοδώρητον και Ιερώνυμον, (η οποία ευρίσκεται εις την παραθαλασσίαν του Αδριατικού κόλπου εν τη Ιταλία, Τράνι κοινώς ονομαζομένη) περί το 329 ή 330. Εκεί δε διαπεράσας ο Άγιος χρόνους τριάντα, μετέβη προς Κύριον, περί το 360 έτος. Σημείωσαι, ότι Μιχαήλ ο Σύγγελος, τον Άγιον Ευστάθιον τούτον ονομάζει κορυφαίον των εν Νικαία Πατέρων, ο δε Χρυσόστομος εγκώμιον έπλεξεν εις αυτόν, ου η αρχή· «Σοφός τις ανήρ και φιλοσοφείν ειδώς». (Σώζεται εν τω πέμπτω τομ. της εν Ετόνη εκδόσεως.)
*
Τη αυτή ημέρα μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Γεωργίου Επισκόπου Αμάστριδος.
Ο Γεώργιος και λιπών το σαρκίον,
Πολλοίς γεωργεί ψυχικήν σωτηρίαν.
Ούτος ο Όσιος ήτον υιός ευσεβών γονέων, Θεοδοσίου και Μεγεθούς ονομαζομένων, οι οποίοι εκατάγοντο από την Κρώμνην, η οποία είναι πόλις τριγύρω εις την Αμάστριδα, ευρισκομένη κατά την Μαύρην Θάλασσαν. Επειδή δε οι γονείς του Αγίου τούτου επέρασαν άτεκνοι την ζωήν τους, δια τούτο επαρακάλουν τον Θεόν με προσευχήν και νηστείαν να δώση εις αυτούς καρπόν κοιλίας, το οποίον και έγινε. Με θεϊκήν γαρ φωνήν έμαθον και την σύλληψιν και το όνομα και το αξίωμα της αρχιερωσύνης, οπού έμελλε να λάβη ο εξ αυτών μέλλων γεννηθήναι υιός εις τον καιρόν του γήρατός των, ο Γεώργιος ούτος δηλαδή. Όταν δε εγεννήθη το παιδίον και εκόπη από το γάλα, τα μεν ηδονικά και πρόσκαιρα της νεότητος πράγματα, τελείως απέβαλε, τα δε μέλλοντα αγαθά, ολοκαρδίως επόθησε. Δεν αμέλει δε και τα μαθήματα, τόσον τα θεία, όσον και τα ανθρώπινα. Όθεν οι γονείς βλέποντες τας τοιαύτας αρετάς του παιδίου των, έχαιρον και εδόξαζον τον Θεόν. Αφ’ ου λοιπόν αρκετά επαιδεύθη ο Άγιος, ανεχώρησεν από την πατρίδα του, και επήγεν εις το βουνόν της Συρικής, και εκεί ευρών ένα τίμιον γέροντα, λαμβάνει παρ’ αυτού το αγγελικόν σχήμα των Μοναχών. Αφ’ ου δε ο γέρωντάς του απέθανεν, επήγεν εις την Βόνιτζαν, η οποία ευρίσκεται εις την εν τη Ηπείρω Ακαρνανίαν, κοντά εις το Ξηρόμερον, και εκεί εταλαιπώρει ο αοίδιμος τον εαυτόν του με κάθε σκληραγωγίαν και άσκησιν. Επειδή δε ο Επίσκοπος της εν τη Μαύρη Θαλάσση Αμάστριδος ετελεύτησε, δια τούτο ανεβιβάσθη και μη θέλωντας ο Όσιος ούτος, εις τον θρόνον εκείνης, ωσάν λύχνος επάνω εις την λυχνίαν, με την ψήφον του Θεού, και με την συμφωνίαν των Ιερέων.
Χειροτονηθείς δε Αρχιερεύς εις την Κωνσταντινούπολιν, ανεχώρησε και επήγεν εις την επαρχίαν του Αμάστριδα. Όθεν όλα ομού από αυτόν επιμελούντο και εσπουδάζοντο, διατάξεις των ιερών, στολισμοί του αγίου Βήματος, καταστάσεις του ιερατικού τάγματος, προστασίαι των ορφανών και χηρών, πτωχοτροφίαι, χρεών εκκοπαί και ελευθερίαι, και προτίτερα από όλα, εσπουδάζετο από αυτόν η προς τον Θεόν ευσέβεια και Ορθοδοξία. Κοντά δε εις αυτά, ήτον να βλέπη τινάς εις την Αμάστριδα, να τελούνται παρά του Αγίου τούτου θαύματα διάφορα. Με τοιούτον λοιπόν τρόπον καλώς διαπεράσας την ζωήν του ο τρισμακάριστος, απήλθε προς Κύριον, παραδούς εις αυτόν εν ειρήνη το πνεύμα του.
*
Ο Άγιος Ιωάννης ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο από Σχολαστικών, εν ειρήνη τελειούται.
Χριστού τέθνηκας ο σχολαστικός θύτης,
Και των μακρών σου νυν σχολήν άγεις πόνων (3).
(3) Ο Ιωάννης ούτος ο από Σχολαστικών, εχρημάτισε μεν πρότερον, Πρεσβύτερος Αντιοχείας. Ύστερον δε, ευρισκόμενος εν Κωνσταντινουπόλει, αποκρισιάριος του Αναστασίου Αντιοχείας, κατά τον Ζωναράν, έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως υπό του Ιουστινιανού, μετά το εξορισθήναι τον Πατριάρχην Ευτύχιον. Ούτος ο Ιωάννης, κατά μεν τον Δοσίθεον (σελ. 514 της Δωδεκαβίβλου), άλλος είναι από τον Αντιοχέα Ιωάννην. Κατά άλλους δε, ο αυτός εστιν. Ούτος έχει και βιβλίον Νομοκάνονος, περί του οποίου όρα τον Δοσίθεον, σελ. 514 της Δωδεκαβίβλου. Ο δε Μελέτιος λέγει, ότι ούτος εδιαίρεσε τους Κανόνας εις τίτλους πενήντα. Το δε Νομοκάνονον αυτού σώζεται εις την Βατικανήν (ήτοι την εν Ρώμη) βιβλιοθήκην, ως μαρτυρεί Νικόλαος ο Αλαμάνος εν τοις σημειώμασι της απορρήτου Ιστορίας του Προκοπίου. Ο Ιωάννης δε ούτος επατριάρχευσε χρόνους ένδεκα και μήνας τινάς, και ετελεύτησεν εν έτει φοζ’ [577]. Μετ’ αυτόν δε έγινεν ο Ευτύχιος Πατριάρχης δις, ανακαλεσθείς από την εξορίαν. Και όρα εις την δευτέραν του Σεπτεμβρίου, και εις την έκτην του Απριλλίου.
*
Ο Άγιος Ζαχαρίας ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, εν ειρήνη τελειούται (4).
(4) Ο Ζαχαρίας ούτος κατά μεν τον Ζωναράν επατριάρχευσε χρόνους εικοσιπέντε μετά τον Ισαάκιον. Κατά δε τον Άγιον Νικηφόρον, χρόνους εικοσιδύω, και έγινεν αντ’ αυτού ο Μόδεστος. Όρα σελ. 517 της Δωδεκαβίβλου. Επατριάρχευσε δε ούτος επί Ηρακλείου βασιλέως εν έτει 610, κατά τον Μελέτιον. Και σκλαβωθείς από τον Χοσρόην, πάλιν εγύρισεν εις την Ιερουσαλήμ μετά του νικητού των Περσών Ηρακλείου, ότε και η Ιερουσαλήμ ανεκαινίσθη, και ο αιχμαλωτισθείς τίμιος Σταυρός μετακομισθείς, υψώθη από τας χείρας του αυτού Ζαχαρίου.
Μακάριος ει και θανών Ζαχαρία,
Ζαχαρία πρόεδρε γης μακαρίας (5).
(5) Περιττώς δε γράφεται εδώ το Συναξάριον του Αγίου Μάρτυρος Μαυρικίου και των συν αυτώ εβδομήκοντα Μαρτύρων εν τω τετυπωμένω Συναξαριστή. Τούτο γαρ προεγράφη κατά την εικοστήν εβδόμην του Δεκεμβρίου.
Ταις των σων Αγίων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς.
Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β’. Εκδόσεις Δόμος, 2005.
* * *
Τῷ αὐτῷ μηνὶ ΚΑ΄, μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Τιμοθέου τοῦ ἐν Συμβόλοις.
Καὶ ζῶντα Τιμόθεε καὶ τεθνηκότα,
Τιμᾷ Θεὸς ζώντων σε καὶ τεθνηκότων.
Εἰκάδι Τιμόθεον πρώτῃ κατὰ σῆμα κάλυψε.
Οὗτος ὁ μακάριος Τιμόθεος ἐκ νεαρᾶς του ἡλικίας ἐνεδύθη τὸ σχῆμα τῶν Μοναχῶν, καὶ μὲ τὴν πολλὴν ἐγκράτειαν καὶ σύντονον προσευχήν, ἐνέκρωσε τὰ σκιρτήματα τῶν παθῶν. Ὅθεν γενόμενος ἀπαθής, ἔμεινεν ἕως τέλους τῆς ζωῆς του παρθένος, κατὰ τὸ σῶμα καὶ κατὰ τὴν ψυχήν. Διὰ τοῦτο καὶ κατεστάθη δοχεῖον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ χάρισμα ἔλαβεν ἰαμάτων. Κάθε γὰρ ἀσθένειαν ἰάτρευε, καὶ δαίμονας ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ἐδίωκεν. Ἔτζι λοιπὸν καλῶς πολιτευσάμενος, μὲ γῆρας ἀγαθὸν πρὸς Κύριον ἐξεδήμησεν.
*
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Εὐσταθίου Ἀρχιεπισκόπου Ἀντιοχείας τῆς μεγάλης.
Ἦν Εὐστάθιος μέχρις ἦν ζῶν καὶ πνέων,
Θεοῦ κατ’ ἐχθρῶν εὐσταθὲς μάλα πνέων.
Οὗτος ὁ θεῖος Ὁμολογητὴς Εὐστάθιος ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ πρώτου ἐν τοῖς βασιλεῦσι τῶν Χριστιανῶν Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου ἐν ἔτει τκδ΄ [324]. Ἐκατάγετο δὲ ἀπὸ τὴν Σίνδην τὴν ἐν Παμφυλίᾳ, καθὼς λέγει ὁ Ἱερώνυμος ἐν τῷ περὶ Ἐκκλησιαστικῶν Συγγραφέων. Ὁ δὲ Νικήτας λέγει, ὅτι ἐκατάγετο ἀπὸ τὴν Μακεδονίαν τῆς Φιλίππου. Διδάσκαλος δὲ ὢν ὁ Ἅγιος οὗτος, ἔπεμπε μὲ τὸν λόγον τῆς σοφίας του τὰς ἀκτῖνας τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς ὅλην τὴν οἰκουμένην. Οὗτος ἦτον παρὼν καὶ εἰς τὴν ἐν Νικαίᾳ πρώτην καὶ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον, τὴν συγκροτηθεῖσαν ἐν ἔτει τκε΄ [325], κρατύνων μὲν τὸ δόγμα τῆς εὐσεβείας καὶ Ὀρθοδοξίας, ἐλέγχων δὲ καὶ ἀνατρέπων τοὺς Ἀρειανούς. Οἱ ὁποῖοι ἐπὶ τῆς μιᾶς φύσεως τῆς Ἁγίας Τριάδος τομὴν καὶ διαίρεσιν εἰσήγαγον οἱ ἄφρονες, τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ κτίσμα λέγοντες, καὶ χωρίζοντες αὐτὸν ἀπὸ τὴν οὐσίαν καὶ τιμὴν καὶ ἀξίαν τοῦ ὁμοουσίου Πατρός του.
Ὅθεν διὰ τὴν ἔνθεον αὐτοῦ παρρησίαν, καὶ διὰ τὸν ζῆλον ὁποῦ εἶχεν ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, ἐφθόνησαν αὐτὸν Εὐσέβιος ὁ Νικομηδείας, καὶ Θέογνις ὁ Νικαίας, καὶ Εὐσέβιος ὁ Καισαρείας, καὶ ὅσοι ἄλλοι ἦτον κοινωνοὶ τῆς ἀρειανικῆς βλασφημίας, ἢ μᾶλλον εἰπεῖν, ἀθεΐας. Ὅθεν σχηματισθέντες, ὅτι τάχα ἔχουν νὰ ὑπάγουν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ἐπῆγαν εἰς τὴν Ἀντιόχειαν, καὶ ἐκεῖ συνέδριον συγκροτήσαντες, ἐκάθηραν τὸν Ἅγιον. Ἵνα δὲ φανοῦν, ὅτι μὲ εὔλογον αἰτίαν ἐκάθηραν αὐτόν, τί ἐκατασκεύασαν οἱ πολυμήχανοι; Ἔδωκαν δῶρα μεγάλα εἰς μίαν πόρνην, ἔχουσαν παιδίον νεογέννητον, καὶ ἔπεισαν αὐτὴν νὰ εἰπῇ ψευδῶς, ὅτι μὲ τὸν Ἅγιον τὸ ἐγέννησεν. Ὅθεν ἐλθοῦσα ἡ πόρνη ὁμοῦ μὲ τὸ παιδίον της εἰς τὸ ἐκείνων συνέδριον, ἐσυκοφάντησε τὸν Ἅγιον ὅτι ἀπὸ αὐτὸν συνέλαβε καὶ ἐγέννησε τὸ παιδίον. Οἱ δὲ δόλιοι ἐκεῖνοι Ἀρχιερεῖς, δὲν ἐζήτησαν ἄλλας μαρτυρίας, ἀλλὰ μόνον ἔδωκαν ὅρκον εἰς τὴν γυναῖκα καὶ ἀρκεσθέντες εἰς τοῦτο, εὐθὺς ἐποίησαν τὴν καθαίρεσιν τοῦ Ἁγίου. Καὶ οὐ μόνον τοῦτο, ἀλλὰ πείθουσι καὶ τὸν βασιλέα (τὸν Μέγαν Κωνσταντῖνον δηλαδή) νὰ ἐξορίσῃ τὸν Ἅγιον (1). Ὅθεν ἐπέμφθη ὁ μακάριος Εὐστάθιος εἰς τοὺς Φιλίππους διὰ μέσου τῆς Θρᾴκης, καὶ ἐκεῖ ἐτελείωσε τὴν ζωήν του.
Ὕστερον δὲ ἀπὸ ἑκατὸν χρόνους, κατὰ τὰς ἡμέρας τοῦ βασιλέως Ζήνωνος ἐν ἔτει υοζ΄ [477], ἀνεκομίσθη τὸ ἅγιον αὐτοῦ λείψανον, καὶ ἐπέμφθη εἰς τὴν Ἀντιόχειαν. Τότε ὅλον τὸ πλῆθος ἐχύθη ἔξω ἀπὸ τὴν πόλιν ἕως δεκαοκτὼ μίλια, καὶ ὑπεδέχθη αὐτὸ εὐλαβῶς μὲ ὕμνους καὶ φῶτα καὶ θυμιάματα. Τοῦτον τὸν Ἅγιον ἐτίμησε μὲ ἐγκώμιον καὶ ὁ θεῖος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Λέγουσι δέ, ὅτι ἡ γυναῖκα ἐκείνη, ὁποῦ ἐσυκοφάντησε τὸν μέγαν τοῦτον Εὐστάθιον, ἔπεσεν εἰς χαλεπὴν ἀσθένειαν. Ὅθεν ὡμολόγησε μέν, ὅτι ἀδίκως διέβαλε καὶ ἐσυκοφάντησε τὸν Ἅγιον, ἐφανέρωσε δὲ καὶ τὰ ὀνόματα τῶν Ἀρειανῶν Ἀρχιερέων, οἱ ὁποῖοι τὴν ἐκατάπεισον μὲ ἄσπρα, νὰ εἰπῇ κατὰ τοῦ Ἁγίου τὴν συκοφαντίαν ταύτην, καὶ νὰ κάμῃ τὸν ὅρκον μὲ παραλογισμόν. Εἶπε δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι τὸ νεογέννητον ἐκεῖνο παιδίον, τὸ συνέλαβεν ἀπὸ ἕνα χαλκέα, ὀνομαζόμενον Εὐστάθιον (2).
(1) Ὅρα ἐν ταῖς ὑποσημειώσεσι τοῦ Συναξαρίου τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου, κατὰ τὴν δευτέραν Μαΐου, τὴν ἀπολογίαν ὁποῦ κάμνει ὁ Θεοδώρητος, διὰ τὸν Μέγαν Κωνσταντῖνον· δηλαδή, ὅτι ἀπατηθείς, ἐξώρισε τοῦτον τὸν Ἅγιον, καὶ ἄλλους.
(2) Παρ’ ἄλλοις συντομώτερα γράφεται τὸ Συναξάριον τοῦ Ἁγίου τούτου Εὐσταθίου, ἤγουν ὅτι αὐτὸς ἦτον πρῶτον Βερροίας τῆς ἐν Συρίᾳ Ἐπίσκοπος, καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ἀνεβιβάσθη εἰς τὸν θρόνον τῆς Ἀντιοχείας ὑπὸ τῆς Οἰκουμενικῆς Πρώτης Συνόδου, ὡς μαρτυρεῖ ὁ Νικήτας. Εἰς τὴν ὁποίαν παρών, τὸν πανηγυρικὸν λόγον ἐξεφώνησεν εἰς τὸν βασιλέα Κωνσταντῖνον. Καὶ ὅτι οἱ ἀνωτέρω Ἀρειανοὶ τρεῖς Ἐπίσκοποι, δεινὰς συκοφαντίας συνέρραψαν κατ’ αὐτοῦ, ἤτοι ὅτι ἦτον προστάτης τοῦ Σαβελλίου, ὅτι ἐπιάσθη πόρνος, καὶ ὅτι ἐκαταφρόνησε τὴν βασιλίδα, ἤτοι τὴν μακαρίαν Ἑλένην, τὴν ἐν τῇ Ἀνατολῇ τότε διατρίβουσαν, καὶ ἔτζι ἐκάθηραν αὐτόν. Εἰς τούτους δὲ πεισθεὶς ὁ βασιλεύς, ἐξώρισεν αὐτὸν διὰ τῆς Θρᾴκης εἰς τὴν Τραϊανούπολιν, κατὰ τὸν Θεοδώρητον καὶ Ἱερώνυμον, (ἡ ὁποία εὑρίσκεται εἰς τὴν παραθαλασσίαν τοῦ Ἀδριατικοῦ κόλπου ἐν τῇ Ἰταλίᾳ, Τράνι κοινῶς ὀνομαζομένη) περὶ τὸ 329 ἢ 330. Ἐκεῖ δὲ διαπεράσας ὁ Ἅγιος χρόνους τριάντα, μετέβη πρὸς Κύριον, περὶ τὸ 360 ἔτος. Σημείωσαι, ὅτι Μιχαὴλ ὁ Σύγγελος, τὸν Ἅγιον Εὐστάθιον τοῦτον ὀνομάζει κορυφαῖον τῶν ἐν Νικαίᾳ Πατέρων, ὁ δὲ Χρυσόστομος ἐγκώμιον ἔπλεξεν εἰς αὐτόν, οὗ ἡ ἀρχή· «Σοφός τις ἀνὴρ καὶ φιλοσοφεῖν εἰδώς». (Σῴζεται ἐν τῷ πέμπτῳ τόμ. τῆς ἐν Ἐτόνῃ ἐκδόσεως.)
*
Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Γεωργίου Ἐπισκόπου Ἀμάστριδος.
Ὁ Γεώργιος καὶ λιπὼν τὸ σαρκίον,
Πολλοῖς γεωργεῖ ψυχικὴν σωτηρίαν.
Οὗτος ὁ Ὅσιος ἦτον υἱὸς εὐσεβῶν γονέων, Θεοδοσίου καὶ Μεγεθοῦς ὀνομαζομένων, οἱ ὁποῖοι ἐκατάγοντο ἀπὸ τὴν Κρώμνην, ἡ ὁποία εἶναι πόλις τριγύρω εἰς τὴν Ἀμάστριδα, εὑρισκομένη κατὰ τὴν Μαύρην Θάλασσαν. Ἐπειδὴ δὲ οἱ γονεῖς \τοῦ Ἁγίου τούτου ἐπέρασαν ἄτεκνοι τὴν ζωήν τους, διὰ τοῦτο ἐπαρακάλουν τὸν Θεὸν μὲ προσευχὴν καὶ νηστείαν νὰ δώσῃ εἰς αὐτοὺς καρπὸν κοιλίας, τὸ ὁποῖον καὶ ἔγινε. Μὲ θεϊκὴν γὰρ φωνὴν ἔμαθον καὶ τὴν σύλληψιν καὶ τὸ ὄνομα καὶ τὸ ἀξίωμα τῆς ἀρχιερωσύνης, ὁποῦ ἔμελλε νὰ λάβῃ ὁ ἐξ αὐτῶν μέλλων γεννηθῆναι υἱὸς εἰς τὸν καιρὸν τοῦ γήρατός των, ὁ Γεώργιος οὗτος δηλαδή. Ὅταν δὲ ἐγεννήθη τὸ παιδίον καὶ ἐκόπη ἀπὸ τὸ γάλα, τὰ μὲν ἡδονικὰ καὶ πρόσκαιρα τῆς νεότητος πράγματα, τελείως ἀπέβαλε, τὰ δὲ μέλλοντα ἀγαθά, ὁλοκαρδίως ἐπόθησε. Δὲν ἀμέλει δὲ καὶ τὰ μαθήματα, τόσον τὰ θεῖα, ὅσον καὶ τὰ ἀνθρώπινα. Ὅθεν οἱ γονεῖς βλέποντες τὰς τοιαύτας ἀρετὰς τοῦ παιδίου των, ἔχαιρον καὶ ἐδόξαζον τὸν Θεόν. Ἀφ’ οὗ λοιπὸν ἀρκετὰ ἐπαιδεύθη ὁ Ἅγιος, ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὴν πατρίδα του, καὶ ἐπῆγεν εἰς τὸ βουνὸν τῆς Συρικῆς, καὶ ἐκεῖ εὑρὼν ἕνα τίμιον γέροντα, λαμβάνει παρ’ αὐτοῦ τὸ ἀγγελικὸν σχῆμα τῶν Μοναχῶν. Ἀφ’ οὗ δὲ ὁ γέρωντάς του ἀπέθανεν, ἐπῆγεν εἰς τὴν Βόνιτζαν, ἡ ὁποία εὑρίσκεται εἰς τὴν ἐν τῇ Ἠπείρῳ Ἀκαρνανίαν, κοντὰ εἰς τὸ Ξηρόμερον, καὶ ἐκεῖ ἐταλαιπώρει ὁ ἀοίδιμος τὸν ἑαυτόν του μὲ κάθε σκληραγωγίαν καὶ ἄσκησιν. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἐπίσκοπος τῆς ἐν τῇ Μαύρῃ Θαλάσσῃ Ἀμάστριδος ἐτελεύτησε, διὰ τοῦτο ἀνεβιβάσθη καὶ μὴ θέλωντας ὁ Ὅσιος οὗτος, εἰς τὸν θρόνον ἐκείνης, ὡσὰν λύχνος ἐπάνω εἰς τὴν λυχνίαν, μὲ τὴν ψῆφον τοῦ Θεοῦ, καὶ μὲ τὴν συμφωνίαν τῶν Ἱερέων.
Χειροτονηθεὶς δὲ Ἀρχιερεὺς εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἀνεχώρησε καὶ ἐπῆγεν εἰς τὴν ἐπαρχίαν του Ἀμάστριδα. Ὅθεν ὅλα ὁμοῦ ἀπὸ αὐτὸν ἐπιμελοῦντο καὶ ἐσπουδάζοντο, διατάξεις τῶν ἱερῶν, στολισμοὶ τοῦ ἁγίου Βήματος, καταστάσεις τοῦ ἱερατικοῦ τάγματος, προστασίαι τῶν ὀρφανῶν καὶ χηρῶν, πτωχοτροφίαι, χρεῶν ἐκκοπαὶ καὶ ἐλευθερίαι, καὶ προτίτερα ἀπὸ ὅλα, ἐσπουδάζετο ἀπὸ αὐτὸν ἡ πρὸς τὸν Θεὸν εὐσέβεια καὶ Ὀρθοδοξία. Κοντὰ δὲ εἰς αὐτά, ἦτον νὰ βλέπῃ τινὰς εἰς τὴν Ἀμάστριδα, νὰ τελοῦνται παρὰ τοῦ Ἁγίου τούτου θαύματα διάφορα. Μὲ τοιοῦτον λοιπὸν τρόπον καλῶς διαπεράσας τὴν ζωήν του ὁ τρισμακάριστος, ἀπῆλθε πρὸς Κύριον, παραδοὺς εἰς αὐτὸν ἐν εἰρήνῃ τὸ πνεῦμά του.
*
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ὁ ἀπὸ Σχολαστικῶν, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.
Χριστοῦ τέθνηκας ὁ σχολαστικὸς θύτης,
Καὶ τῶν μακρῶν σου νῦν σχολὴν ἄγεις πόνων (3).
(3) Ὁ Ἰωάννης οὗτος ὁ ἀπὸ Σχολαστικῶν, ἐχρημάτισε μὲν πρότερον, Πρεσβύτερος Ἀντιοχείας. Ὕστερον δέ, εὑρισκόμενος ἐν Κωνσταντινουπόλει, ἀποκρισιάριος τοῦ Ἀναστασίου Ἀντιοχείας, κατὰ τὸν Ζωναρᾶν, ἔγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ὑπὸ τοῦ Ἰουστινιανοῦ, μετὰ τὸ ἐξορισθῆναι τὸν Πατριάρχην Εὐτύχιον. Οὗτος ὁ Ἰωάννης, κατὰ μὲν τὸν Δοσίθεον (σελ. 514 τῆς Δωδεκαβίβλου), ἄλλος εἶναι ἀπὸ τὸν Ἀντιοχέα Ἰωάννην. Κατὰ ἄλλους δέ, ὁ αὐτός ἐστιν. Οὗτος ἔχει καὶ βιβλίον Νομοκάνονος, περὶ τοῦ ὁποίου ὅρα τὸν Δοσίθεον, σελ. 514 τῆς Δωδεκαβίβλου. Ὁ δὲ Μελέτιος λέγει, ὅτι οὗτος ἐδιαίρεσε τοὺς Κανόνας εἰς τίτλους πενῆντα. Τὸ δὲ Νομοκάνονον αὐτοῦ σῴζεται εἰς τὴν Βατικανὴν (ἤτοι τὴν ἐν Ῥώμῃ) βιβλιοθήκην, ὡς μαρτυρεῖ Νικόλαος ὁ Ἀλαμάνος ἐν τοῖς σημειώμασι τῆς ἀπορρήτου Ἱστορίας τοῦ Προκοπίου. Ὁ Ἰωάννης δὲ οὗτος ἐπατριάρχευσε χρόνους ἕνδεκα καὶ μῆνας τινάς, καὶ ἐτελεύτησεν ἐν ἔτει φοζ΄ [577]. Μετ’ αὐτὸν δὲ ἔγινεν ὁ Εὐτύχιος Πατριάρχης δίς, ἀνακαλεσθεὶς ἀπὸ τὴν ἐξορίαν. Καὶ ὅρα εἰς τὴν δευτέραν τοῦ Σεπτεμβρίου, καὶ εἰς τὴν ἕκτην τοῦ Ἀπριλλίου.
*
Ὁ Ἅγιος Ζαχαρίας ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται (4).
Μακάριος εἶ καὶ θανὼν Ζαχαρία,
Ζαχαρία πρόεδρε γῆς μακαρίας (5).
(4) Ὁ Ζαχαρίας οὗτος κατὰ μὲν τὸν Ζωναρᾶν ἐπατριάρχευσε χρόνους εἰκοσιπέντε μετὰ τὸν Ἰσαάκιον. Κατὰ δὲ τὸν Ἅγιον Νικηφόρον, χρόνους εἰκοσιδύω, καὶ ἔγινεν ἀντ’ αὐτοῦ ὁ Μόδεστος. Ὅρα σελ. 517 τῆς Δωδεκαβίβλου. Ἐπατριάρχευσε δὲ οὗτος ἐπὶ Ἡρακλείου βασιλέως ἐν ἔτει 610, κατὰ τὸν Μελέτιον. Καὶ σκλαβωθεὶς ἀπὸ τὸν Χοσρόην, πάλιν ἐγύρισεν εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ μετὰ τοῦ νικητοῦ τῶν Περσῶν Ἡρακλείου, ὅτε καὶ ἡ Ἱερουσαλὴμ ἀνεκαινίσθη, καὶ ὁ αἰχμαλωτισθεὶς τίμιος Σταυρὸς μετακομισθείς, ὑψώθη ἀπὸ τὰς χεῖρας τοῦ αὐτοῦ Ζαχαρίου.
(5) Περιττῶς δὲ γράφεται ἐδῶ τὸ Συναξάριον τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Μαυρικίου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ ἑβδομήκοντα Μαρτύρων ἐν τῷ τετυπωμένῳ Συναξαριστῇ. Τοῦτο γὰρ προεγράφη κατὰ τὴν εἰκοστὴν ἑβδόμην τοῦ Δεκεμβρίου.
Ταῖς τῶν σῶν Ἁγίων πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.
Ἀπό τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Β’. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.
* * *
