Ένα και μοναδικό είναι το Άγιο Πνεύμα, ο Παράκλητος. Και όπως ένας είναι ο Θεός Πατέρας και δεν υπάρχει δεύτερος, και όπως ένας είναι ο μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού και αδελφό δεν έχει, έτσι ένα είναι και το Άγιο Πνεύμα. Δεν υπάρχει δεύτερο ισότιμο πνεύμα.

Είναι κάτι το θεϊκό και ανεξιχνίαστο. Είναι ζωντανό, λογικό, πάντοτε και πανταχού παρόν μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό. Δεν είναι μια ενέργεια ή μια αναπνοή ή μια ομιλία από τα χείλη του Πατρός ή του Υιού, που σκορπίζεται στον αέρα, αλλά ένα πρόσωπο με ιδιαίτερη υπόσταση, μια ξεχωριστή ύπαρξη. Αυτό το ίδιο λαλεί και ενεργεί και οικονομεί και αγιάζει. Αυτό φωτίζει τις ψυχές των δικαίων, Αυτό και τους Προφήτες και τους Αποστόλους. Είναι κάτι πολύ μεγάλο, θαυμαστό και παντοδύναμο.

Το Άγιο Πνεύμα έχει διάφορες ονομασίες. Και για να μη νομίσουν μερικοί αμαθείς ότι πρόκειται για πολλά και διάφορα πνεύματα, η Εκκλησία μάς διδάσκει στο Σύμβολο της Πίστεως πως είναι ένα. Είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, «το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, …το λαλήσαν διά των προφητών».

Αλλ’ ας πούμε λίγα γι αυτές τις ονομασίες. «Πνεύμα» και «Πνεύμα της αληθείας» και «Παράκλητος» ονομάζεται από τον ίδιο τον Κύριο. Επίσης «Πνεύμα Θεού» και «Πνεύμα Πατρός». «Πνεύμα Χριστού» το ονομάζει ο απόστολος Πέτρος. «Πνεύμα Θεού» και «Πνεύμα Κυρίου» ο απόστολος Παύλος. Ακόμα «Πνεύμα Υιού του Θεού». Στην προς Ρωμαίους επιστολή του θα Το συναντήσουμε «Πνεύμα αγιωσύνης» και «Πνεύμα υιοθεσίας» και σ’ άλλες επιστολές «Πνεύμα αποκαλύψεως», «Πνεύμα επαγγελίας» και «Πνεύμα χάριτος». Θυμήσου και τους Ψαλμούς, όπου άλλοτε Το συναντάμε «αγαθόν» και άλλοτε «ηγεμονικόν». Ο προφήτης Ησαΐας Το ονομάζει «πνεύμα σοφίας και συνέσεως, πνεύμα βουλής και ισχύος, πνεύμα γνώσεως και ευσεβείας, πνεύμα φόβου Θεού».

Όλες Του οι ενέργειες αποβλέπουν στο αγαθό και στη σωτηρία μας. Πρώτα απ’ όλα η παρουσία Του είναι ήμερη κι ευωδιαστή, το φορτίο Του ελαφρότατο. Αστραφτερές ακτίνες φωτός και γνώσεως προαναγγέλλουν την παρουσία Του. Έρχεται με τη στοργή και την ευσπλαχνία του Πατέρα. Έρχεται να σώσει, να γιατρέψει, να διδάξει, να νουθετήσει, να ενισχύσει και να παρηγορήσει. Έρχεται να φωτίσει τη διάνοια. Να της δείξει εκείνα που δεν φαντάστηκε ποτέ της.

Έρχεται, κι ο μικρός ο άνθρωπος βλέπει ανοιγμένους τους ουρανούς. Βλέπει, σαν τον Ησαΐα, τον Κύριο «πάνω σε θρόνο μεγαλόπρεπο και υπερυψωμένο» (Ησ. 6:1). Σαν τον Ιεζεκιήλ, τη δόξα Του «να κάθεται πάνω στα Χερουβείμ» (Ιεζ.10:18). Βλέπει, όπως ο Δανιήλ, να Τον υπηρετούν «εκατομμύρια και δισεκατομμύρια άγγελοι» (Δαν.7:10). Βλέπει την αρχή και το τέλος του κόσμου, γιατί είναι παρούσα η πηγή του φωτός και της γνώσεως.

Ο Κύριος παρομοίασε κάποτε με νερό ζωντανό το Άγιο Πνεύμα που θα λάβουν όσοι πιστεύουν σ’ Αυτόν. Και κάπου αλλού λέει: «Για όποιον πιστεύει σ’ εμένα, καθώς λέει η Γραφή, ποτάμια ζωντανού νερού θα ξεχυθούν από τα σπλάχνα του» (Ιω. 7:38). Όχι αισθητά ποτάμια, που ποτίζουν απλώς τη χέρσα γη, αλλά ποτάμια νοητά, που πλημμυρίζουν με φως τις ψυχές.

Και γιατί άραγε παρομοίασε με νερό τη χάρη του Πνεύματος; Γιατί το νερό είναι το κύριο συστατικό της ζωής. Γιατί απ’ τον ουρανό κατεβαίνει το νερό της βροχής. Γιατί μία και απλή είναι η μορφή του, μα η ενέργειά του πολυποίκιλη. Βρέχει σ’ όλη την πλάση. Αλλ’ αυτή η βροχή δίνει λευκότητα στα κρίνα, κόκκινο στα τριαντάφυλλα, πορφύρα στους μενεξέδες και στους υάκινθους. Άλλον καρπό θρέφει στο φοίνικα κι άλλον στην κληματαριά. Γίνεται «τοις πάσι τα πάντα», κι όμως είν’ αυτή η ίδια, η απλή βροχή.

Έτσι και το Πνεύμα το Άγιο. Είναι ένα και αδιαίρετο, αλλά μοιράζει τα χαρίσματά Του όπως θέλει. Στον ένα κινεί τη γλώσσα να λαλεί σοφία. Στον άλλο φωτίζει την ψυχή και προφητεύει. Σ’ άλλον δίνει το χάρισμα εναντίον των δαιμόνων και σ’ άλλον τη δυνατότητα να ερμηνεύει τις Γραφές. Διδάσκει τον ένα να νηστεύει και ν’ ασκείται, τον άλλο να σωφρονεί και να εγκρατεύεται. Άλλον απομακρύνει από τα πράγματα του κόσμου κι άλλον προετοιμάζει για το μαρτύριο. Αλλ’ Αυτό είναι πάντα το ίδιο.

Όπως το μισοξεραμένο δέντρο, όταν ποτιστεί, πετάει βλαστάρια, έτσι κι η αμαρτωλή ψυχή, με τη μετάνοια και τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, φέρνει γλυκόχυμους καρπούς.

Από το βιβλίο: Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ, τόμος Α’, Ι. Μ. Παρακλήτου, σελ. 97.

Το Άγιο Πνεύμα, ο Παράκλητος