Θα ήταν ανεξήγητη η πτώσις των πρωτοπλάστων, αν η Γραφή δεν μας πληροφορούσε ότι η σκέψις και η αιτία της πτώσεως δεν προερχόταν από αυτούς, αλλά από κάποιον άλλον, από έναν εχθρό του ανθρώπου, από τον πονηρό και μοχθηρό διάβολο. Αυτός φθονεί τον άνθρωπο και μεταχειρίζεται κάθε τρόπο για να καταστρέψη την ευτυχία του. Αυτός λοιπόν σοφίστηκε και προκάλεσε την πτώσι του ανθρώπου. Γιατί αυτός είναι ο επινοητής και εφευρέτης του κακού. Και για το θέμα αυτό πρέπει τώρα να πούμε μερικά πράγματα.

Το πρόβλημα της υπάρξεως του κακού στον κόσμο απασχόλησε από πολύ παλιά τους ανθρώπους. Προσπάθησαν δηλαδή να δώσουν απάντησι στο ερώτημα: Από πού προέρχεται το κακό, το φυσικό κακό (οι αρρώστιες, ο θάνατος, οι διάφορες θεομηνίες) και το ηθικό κακό (η αμαρτία);

Μερικοί υποστήριξαν ότι υπάρχουν δύο θεοί, ένας καλός, από τον οποίο προέρχεται κάθε καλό, κι ένας κακός, από τον οποίο προέρχονται όλα τα κακά· και ότι μεταξύ των δύο θεών γίνεται ένας διαρκής πόλεμος, που θα λήξη κάποτε με τη νίκη του καλού Θεού. Αυτά εδίδασκε η αρχαία θρησκεία των Περσών.

Αυτά βέβαια για μας είναι παράλογα και απαράδεκτα. Ο Θεός είναι παντοδύναμος. Αν λοιπόν η δύναμίς του περιορίζεται από την ύπαρξι και τις ενέργειες κάποιου άλλου θεού, δεν είναι παντοδύναμος και επομένως δεν είναι θεός. Αλλά ούτε και ο κακός θεός μπορεί να είναι θεός, γιατί ο Θεός είναι αγαθός.

Άλλοι πάλι παραδέχθηκαν ότι ο άνθρωπος μόνος του επενόησε το κακό. Αν όμως ο άνθρωπος ήταν η πηγή και η αιτία του κακού, δεν θα ήταν δυνατή η σωτηρία του. Είναι ανάγκη λοιπόν να παραδεχθούμε ότι κάποιος άλλος επενόησε το κακό και παρέσυρε και τον άνθρωπο σ’ αυτό. Αυτό ακριβώς διδάσκει η αγία Γραφή.

Από διάφορα χωρία της αγίας Γραφής πληροφορούμαστε ότι ο Θεός, εκτός από τον υλικό κόσμο και τον άνθρωπο που είναι «ζώον μικτόν», εδημιούργησε και άλλα όντα άυλα, πνευματικά, τους αγγέλους.

Πότε δημιουργήθηκαν οι άγγελοι; Στο βιβλίο του Ιώβ ακούμε τον Θεό να λέη: «Ότε εγενήθησαν άστρα, ήνεσάν με φωνή μεγάλη πάντες άγγελοί μου» (Ιώβ 38:7). Από τα λόγια αυτά συμπεραίνουμε ότι ο αγγελικός κόσμος δημιουργήθηκε από τον Θεό πριν από τη δημιουργία του υλικού κόσμου.

Ο αριθμός των αγγέλων είναι πολύ μεγάλος. Η Γραφή κάνει λόγο για χιλιάδες χιλιάδων και μυριάδες μυριάδων (Δαν. 7:10. Αποκ. 5:11), δηλαδή για εκατομμύρια. Είναι επίσης ο αριθμός τους αμετάβλητος, γιατί ούτε πεθαίνουν ούτε πολλαπλασιάζονται.

Έργο και αποστολή τους είναι να υμνούν τον Θεό και να υπηρετούν το θέλημά του για τη σωτηρία του ανθρώπου. Γι’ αυτό λέει ο Παύλος ότι οι άγγελοι είναι «λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν» (Εβρ. 1:14). Οι άγγελοι είναι οι φύλακες και οι προστάται μας, οι οδηγοί μας στο αγαθό. Γι’ αυτό σε κάθε ακολουθία ζητούμε από τον Θεό να μας διαθέτη «άγγελον ειρήνης, πιστόν οδηγόν, φύλακα των ψυχών και των σωμάτων ημών».

Όλοι οι άγγελοι πλάσθηκαν από τον Θεό αγαθοί, γιατί ο πανάγαθος Θεός δεν ήταν δυνατόν να δημιουργήση κάτι το κακό. Μερικοί άγγελοι όμως ζήλεψαν τη δόξα του Θεού και θέλησαν να γίνουν κι αυτοί θεοί. Ο αρχηγός τους, ο Εωσφόρος, θέλησε να γίνη ανώτερος από τον δημιουργό του.

Ο προφήτης Ησαΐας παριστάνει τον Εωσφόρο να λέη: «Εις τον ουρανόν αναβήσομαι, επάνω των αστέρων του ουρανού θήσω τον θρόνον μου… αναβήσομαι επάνω των νεφών, έσομαι όμοιος τω υψίστω» (Ησ. 14:13-14). Η σκοτεινή του φιλοδοξία και η αρχομανία τον παρέσυραν σε ανταρσία εναντίον του Θεού με σκοπό να καταλύση τη βασιλεία του Θεού και να υποτάξη στη δική του εξουσία τον υπόλοιπο αγγελικό κόσμο. Μωρή και ανόητη φιλοδοξία! Το αποτέλεσμα ήταν να νικηθή ο ίδιος και όσοι τον ακολούθησαν, να χάσουν την αγγελική τους ωραιότητα και δύναμι και να γίνουν πνεύματα πονηρά, που πάντα το κακό και μόνο το κακό σκέπτονται και εργάζονται.

Με μια ολοζώντανη εικόνα εξιστορεί ο ευαγγελιστής Ιωάννης την πτώσι του Εωσφόρου και των αγγέλων του: «Εγένετο πόλεμος εν τω ουρανώ· ο Μιχαήλ και οι άγγελοι αυτού του πολεμήσαι μετά του δράκοντος· και ο δράκων επολέμησε και οι άγγελοι αυτού, και ουκ ίσχυσεν, ουδέ τόπος ευρέθη αυτώ έτι εν τω ουρανώ. Και εβλήθη ο δράκων, ο όφις ο μέγας ο αρχαίος, ο καλούμενος διάβολος και ο σατανάς, ο πλανών την οικουμένην όλην, εβλήθη εις την γην, και οι άγγελοι αυτού μετ’ αυτού εβλήθησαν» (Αποκ. 12:7-9).

Έτσι λοιπόν γεννήθηκε το κακό. Δεν είναι αιτία και αρχή του κακού ο άνθρωπος, αλλά «ο πεσών Εωσφόρος», ο οποίος γι’ αυτό είναι αδύνατο να μετανοήση και να σωθή. Αυτός και οι άγγελοί του, οι δαίμονες, μένουν και θα μείνουν για πάντα αμετανόητοι στην κακία τους, προωρισμένοι, όπως είπε ο Κύριος, για τα απερίγραπτα βάσανα της αιωνίου κολάσεως. Και είναι τόση η πώρωσις και η διαστροφή τους, ώστε, ενώ ξέρουν τι τους περιμένει και φρίττουν και τρέμουν γι’ αυτό, εξακολουθούν να μένουν προσκολλημένοι στο κακό και να μισούν την αρετή και τη μακαριότητα του παραδείσου. Και ιδιαίτερα μισούν τον άνθρωπο και τον πολεμούν με μανία, γιατί ξέρουν ότι είναι αντικείμενο ιδιαίτερης αγάπης και φροντίδος του Θεού. Το μίσος τους κατά του Θεού είναι η αιτία του μίσους των εναντίον του ανθρώπου.

Ο διάβολος λοιπόν, ο αρχηγός και εφευρέτης του κακού, παρέσυρε τους πρωτοπλάστους στην παρακοή και την παράβασι της εντολής του Θεού. Από την πτώσι όμως του Εωσφόρου ας διδαχθούμε πού οδηγεί ο εγωϊσμός, η υψηλοφροσύνη και η αχαλίνωτη φιλοδοξία. Ας φοβηθούμε την πτώσι του Εωσφόρου και ας μιμηθούμε τους αγαθούς και αγίους αγγέλους, που έμειναν και μένουν πιστοί και αφωσιωμένοι στον Θεό και εκτελούν ταπεινά και πρόθυμα το θέλημά του.

Έτσι θα μπορέσουμε κι εμείς να προοδεύσουμε και να εδραιωθούμε, όπως εκείνοι, στο αγαθό και να γίνουμε άξιοι του ουρανίου παραδείσου και των αιωνίων αγαθών του.

Από το βιβλίο: Πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Παπαγιάννη, ΙΕΡΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ. Εκδόσεις «Το Περιβόλι της Παναγίας», Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 33 (αποσπάσματα).

Το πρόβλημα της υπάρξεως του κακού