Νομίζω ότι πρέπει να αρχίσουμε από το θέμα της πίστεως. Ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος στις “Ευχαριστίες” του λέει ότι δεν πρόλαβε ακόμη να κάνει τίποτε στη ζωή του, ούτε να ταπεινωθεί. «Μόνο πίστεψα», έλεγε εκεί ο άγιος.
Διάβασε ο άγιος το βιβλίο του αββά Μάρκου του ασκητού, που του είχε δώσει ο πνευματικός του, και πρόσεξε τη φράση: «Ζητών ωφέλειαν επιμέλησαι της συνειδήσεως και όσα λέγει ποίησον και ευρήσεις ωφέλειαν». Και το πήρε αυτό τοις μετρητοίς και αυτό έκανε. Δηλαδή, καθώς προσευχόταν, πριν πάει να κοιμηθεί, και η συνείδησή του τον πληροφορούσε ότι έχει ακόμη περιθώριο να προσευχηθεί, συνέχιζε να προσεύχεται.
Προσευχόταν, προσευχόταν, και μια μέρα έφτασε να προσεύχεται μέχρι το πρωί που γέμισε το δωμάτιο όλο από χάρη Θεού, από φως Χριστού, γιατί ακριβώς οι εμπειρίες αυτές ήταν αποτέλεσμα της υπακοής που είχε κάνει και της πίστεως που έδειξε· το πήρε τοις μετρητοίς. Βέβαια, μετά δεν τον άφησε σ’ αυτή την κατάσταση της χάριτος ο Θεός, γιατί όλοι πρέπει να πειραστούμε, και όλοι οι άγιοι δεν γεννήθηκαν άγιοι· και αυτοί πέρασαν πάρα πολλούς πειρασμούς, πολλές δυσκολίες, εκεί δοκιμάστηκε η πίστη τους, γι’ αυτό μας άφησαν τα βιώματά τους ως πείρα της Εκκλησίας, για να μπορούμε και εμείς ανάλογα να βαδίζουμε στα ίχνη τους. Και μετά, λέει, αφού πίστεψε τόσο πολύ και απέκτησε όλες αυτές τις εμπειρίες της αλήθειας (και φυσικά το Φως του Χριστού φέρνει την αλήθεια μέσα από τον Θεό), μετά γεννήθηκε η ελπίδα.
Και φύτεψε, λέει, ο άγιος την ελπίδα στο δέντρο της πίστεως, σαν να ήταν η πίστη μια γλάστρα και μέσα εκεί φύτεψε την ελπίδα. Αλλά η ελπίδα για να αυξηθεί, έπρεπε να ποτιστεί, και ποτίστηκε με τη μετάνοια και τα δάκρυά του. Αυτά τα γράφει ο ίδιος εκεί στη δεύτερη “Ευχαριστία”. Η μετάνοια δηλαδή σαν να ήταν το νεράκι το δροσερό που αύξησε την ελπίδα· γιατί σε όποιον πιστεύει, ξέρετε, χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι η ελπίδα. Δεν μπορεί να πιστεύει κανείς και να είναι βουλιαγμένος στην απελπισία του και στη μελαγχολία του· αυτός πιστεύει στον εαυτό του μόνο. Αδιαφορεί για την ύπαρξη του Θεού, αδιαφορεί για την αγάπη του Θεού και πάει, ο καημένος, να τα βγάλει μόνος του πέρα· και καθώς προσπαθεί, προσπαθεί και δεν καταφέρνει τίποτε, στο τέλος μελαγχολεί και βουλιάζει.
Σκεφτείτε τώρα, χριστιανός βαπτισμένος να μην ελπίζει στον Χριστό και να ελπίζει στα αγαθά του κόσμου αυτού. Δηλαδή από αυτής της πλευράς νομίζω ότι πρέπει πολύ να προβληματιστούμε, όχι λίγο, κατά πόσο αυτή η λίγη, ελάχιστη έστω πίστη μας είναι σωστή, κατά πόσο είναι αληθινή (να μη μιλάμε για πληρότητα), για να μπορεί να μας δώσει ο Θεός και τα υπόλοιπα, τις εμπειρίες που θα ακολουθήσουν. Αλλά, είπαμε, η ελπίδα αυτή ποτίζεται με τη μετάνοια. Κακά τα ψέματα: χριστιανός χωρίς μετάνοια δεν νομίζω να μπορεί να σταθεί, και η μετάνοια προϋποθέτει πόνο, πόνο ακριβώς για την αμαρτία.
Αν κανείς δεν έχει συναίσθηση του πόσο αμαρτωλός είναι, δεν μπορεί να μετανοήσει, δεν μπορεί να καταλάβει τι είναι η μετάνοια, ενώ όταν μέσα του βαθιά-βαθιά τον απασχολεί το θέμα αυτό της αμαρτωλότητος, τότε το καταλαβαίνει. Να τονίσουμε ακόμη μια φορά ότι δεν φοβάται ο Θεός την αμαρτία – πολλές φορές το έλεγε ο πάτερ Συμεών –, ο Θεός φοβάται την αμετανοησία. Η αμαρτία ούτως ή άλλως είναι δεδομένη, ξέρει ο Θεός πόσο αδύναμοι και πόσο αμαρτωλοί άνθρωποι είμαστε, αλλά θέλει μετάνοια, ανά πάσαν στιγμήν. Έπεσες; να σηκωθείς· παρασύρθηκες; να απαγκιστρωθείς. Αυτή είναι η τακτική του κατά Θεόν αγωνιστού ανθρώπου: να αγωνίζεται θετικά, συνεχώς να φεύγει από την αρνητική θέση και να περνάει στη θετική. Γιατί σε όλη αυτή εδώ την πορεία, εκτός από τον εαυτό μας τον αμαρτωλό και βεβαρημένο, το δεύτερο εμπόδιο είναι ο διάβολος, αλλά και αυτός πάει να εκφοβίσει απλώς τον άνθρωπο. Στο τέλος-τέλος, ο εαυτός μας είναι ο πρώτος εχθρός· ο διάβολος δεν κάνει τίποτε, αν τον περιφρονήσουμε.
Από το βιβλίο: Φιλοθέης μοναχής, Προσεγγίζοντας τη διδαχή του πατρός Συμεών. Συνάξεις κυριών. Πανόραμα Θεσσαλονίκης 2016, σελ. 63 (αποσπάσματα).
