Μαρτυρία και διδαχή

Η φιλαργυρία - Κυριακή ΙΕ' Λουκά
Η φιλαργυρία – Κυριακή ΙΕ’ Λουκά

Οι σκηνές εκτυλίσσονται στην Ιεριχώ. Δεν πρόκειται για θέατρο, αλλά για ιστορία, για βαθιά ειλικρίνεια, άνοιγμα καρδιάς και ριζική μετάνοια. Ας πούμε «μονόπρακτο» σε δυό σκηνές, η μια στον δρόμο και η άλλη στο σπίτι του αρχιτελώνη.

Λοιπόν ο πρωταγωνιστής μας Ζακχαίος νιώθει κάτι μέσα του να ξυπνάει. Η έλευση του Μεσσία στην πόλη του και ο συναγερμός που σήμανε αυτή τον αφυπνίζουν. Ξυπνάει μέσα του η συνείδηση, και τον ξυπνάει με τις τύψεις της, δηλαδή με τα χτυπήματά της.

Αρχιτελώνης, που πάει να πει νόμιμος λήσταρχος, κάνει αντικείμενό του την αμαρτωλότητά του. Άραγε τον είχε απασχολήσει άλλη φορά; Ποιος ξέρει;

Πάντως τώρα φαίνεται ότι η κατάσταση έφθασε στο απροχώρητο. Έτσι βλέπει μόνο τον εαυτό του, την αθλιότητά του, και τον Σωτήρα. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο στον κόσμο. Αλλά υπάρχει ο κόσμος, που δεν τον αφήνει να δει τον Σωτήρα – είναι κοντός στο ανάστημα ο άνθρωπος. Ναι, αλλά δεν υπάρχει τίποτε άλλο στον κόσμο εκτός από τον εαυτό του και τον Σωτήρα. Του είναι ανύπαρκτος ο κόσμος – και τα σχόλιά του.

Έτσι κάνει το αλλόκοτο, το τρελό: Αναρριχάται σε μια συκάμινο. Πάει περίπατο και το αξίωμα και η υψηλή κοινωνική θέση και η ηλικία του. Ξεχνάει την αξιοπρέπειά του, τσαλακώνει τον καθωσπρεπισμό του και ανεβαίνει σε δένδρο σαν άτακτο, ζωηρό παιδί!

Τον είδε τον Ιησού, μα και ο Ιησούς είδε αυτόν. Ίσως γι’ αυτόν είχε έρθει στην Ιεριχώ. Όχι δε μόνο «κατόπτευσε» τον Χριστό από ψηλά και μακριά, μα και Τον φιλοξένησε στο σπίτι του.

Τα δρώμενα ολοκληρώνονται και το δράμα λύεται με την άμεση και έμπρακτη τώρα μεταμέλειά του: θ’ αποδώσει πολλαπλάσια ό,τι άρπαξε, και θα ελεήσει τους απόκληρους τόσο γενναιόδωρα, που θα μείνει ο ίδιος πιθανώτατα φτωχός.

Τώρα ο Ζακχαίος δικαιώνει το όνομά του, το οποίο εβραϊκά σημαίνει καθαρός, αθώος. Η αντιστροφή και η μετάνοιά του η πραγματική, που δηλαδή εξυπονοεί διόρθωση των κακών που έγιναν και αποκατάσταση, παίρνουν την αντεκδίκηση από την τέως φιλοχρηματία του, από τη φιλαργυρία.

* * *

Στην τελευταία λέξη, τη φιλαργυρία, θα επιμείνουμε, γιατί αυτή γεννάει κατά κανόνα όλες τις «παρενέργειες» των χρημάτων. Κρύβει πολλές πτυχές, άντρα κρυφών ή φανερών θηρίων, που μεταβάλλουν τον χρυσολάτρη σε θηρίο.

Συχνά-πυκνά στην Καινή Διαθήκη κακίζεται ο άτοπος πλούτος και με παραβολές και με διδαχές. Το συμπέρασμα είναι ότι «δυσκόλως οι τα χρήματα έχοντες εισελεύσονται εις την βασιλείαν του Θεού! ευκοπώτερον γαρ εστί κάμηλον δια τρυμαλιάς ραφίδος εισελθείν ή πλούσιον εις την βασιλείαν του Θεού εισελθείν» (Λουκ. 18. 24-25).

Ας δώσουμε τον λόγο στον Μέγα Βασίλειο να μας περιγράψει τον φιλάργυρο: «Είναι πονηρός γείτονας στην πόλη ο πλεονέκτης, πονηρός στους αγρούς. Η θάλασσα γνωρίζει τα όριά της· η νύχτα δεν υπερβαίνει τις αρχαίες οροθεσίες της. Ο πλεονέκτης όμως δεν ντρέπεται τον χρόνο, δεν γνωρίζει όριο… αλλά μιμείται τη βία της φωτιάς· όλα τα επιχειρεί, όλα τα εκμεταλλεύεται. Και όπως οι ποταμοί ξεκινούν από μικρή αρχή και ύστερα με τις προσθήκες λίγο-λίγο [και άλλων ρυάκων] αυξάνονται αφάνταστα, και με την ορμή του ρεύματός τους παρασύρουν τα πάντα, έτσι και εκείνοι που ισχυροποιήθηκαν». Με την κακοποιό πείρα που ήδη απέκτησαν επί των καταπιεσμένων, αδικούν περισσότερο, «και τους γίνεται αύξηση της δυνάμεως ο πλούτος της πονηρίας». Ιδιαίτερα ο άγιος στηλιτεύει τους νεόπλουτους, που τους εξισώνει με τους μεθυσμένους, που όσο μεθούν τόσο θέλουν να πίνουν (Προς τους πλουτούντας 5).

Άλλος της τριάδας των μεγάλων ιεραρχών, ο Χρυσόστομος, συμπληρώνει το ψυχογράφημα: «Τίποτε, τίποτε δεν είναι αφρονέστερο από τον υπόδουλο στα χρήματα. Νομίζει ότι κυριαρχεί, ενώ κυριαρχείται· νομίζει ότι είναι κύριος, ενώ είναι δούλος· και ενώ περιέβαλε στον εαυτό του δεσμά, χαίρεται· ενώ κάνει αγριώτερο το θηρίο, ευφραίνεται» (Υπόμνημα εις τον Ματθαίον, 51.6).

Εδώ θυμόμαστε εκείνον που είπε ότι κάποιος που χαϊδεύει το λιοντάρι το κάνει ημερώτερο, ενώ αυτός που χαϊδεύει τον πλούτο τον κάνει αγριώτερο. Επίσης ο Οικουμενικός Διδάσκαλος Ιωάννης παρατηρεί ότι όσο η φωτιά βρίσκει εύφλεκτη ύλη, τόσο και θεριεύει· και όσο η απληστία αποκτά χρυσάφι, τόσο και φουσκώνει και μανιάζει. Ο φιλάργυρος αισθάνεται καταδυναστευτικά σαν ανάγκη την αύξηση της περιουσίας του. Πάντοτε νομίζει ότι έχει ανάγκη, ότι έχει λίγα χρήματα, οπότε στην πράξη είναι φτωχός! Γιατί ποιος είναι φτωχός; Εκείνος που έχει ανάγκη χρημάτων (Υπόμνημα εις τον Ματθαίον 80.4).

 

 

Ιερομόναχος Ιουστίνος

 

 

 

 

Η φιλαργυρία – Κυριακή ΙΕ’ Λουκά

 

Ορθόδοξη πίστη και ζωή στο email σας. Λάβετε πρώτοι όλες τις τελευταίες αναρτήσεις της Κοινωνίας Ορθοδοξίας:
Έχετε εγγραφεί επιτυχώς στο newsletter! Θα λάβετε email επιβεβαίωσης σε λίγα λεπτά. Παρακαλούμε, ακολουθήστε τον σύνδεσμο μέσα του για να επιβεβαιώσετε την εγγραφή. Εάν το email δεν εμφανιστεί στο γραμματοκιβώτιό σας, παρακαλούμε ελέγξτε τον φάκελο του spam.
Έχετε εγγραφεί επιτυχώς στο newsletter!
Λυπούμαστε, υπήρξε ένα σφάλμα. Παρακαλούμε, ελέγξτε το email σας.