Μας αξιώνει ο Κύριος, η Παναγία μας, ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος να κάνουμε απόψε αγρυπνία επί τη μνήμη της αποτομής της τιμίας αυτού κεφαλής. Καθώς είμαστε στον μήνα Αύγουστο, ο οποίος είναι αφιερωμένος ιδιαίτερα στην Παναγία, και καθώς, όπως όλοι γνωρίζουμε, υπάρχει μια θαυμάσια παράσταση, η Δέηση, όπως λέγεται, στην οποία εικονίζεται ο Χριστός στο μέσον, η Παναγία από τα δεξιά του Χριστού και ο τίμιος Πρόδρομος από τα αριστερά, θεωρώ καλό στη σημερινή αγρυπνία να δούμε μια κάποια ιδιαίτερη συγγένεια που υπάρχει μεταξύ της Παναγίας και του εορταζομένου σήμερα τιμίου Προδρόμου. Υπάρχει, θα έλεγε κανείς, μια βαθιά, ας το πούμε έτσι, συγγένεια, μια βαθιά σχέση και ως προς το θέμα των παθημάτων μεταξύ Ιωάννου του Προδρόμου και βαπτιστού και της Παναγίας.
Φυσικά, όλοι οι άγιοι έπαθαν. Πρώτα ο Κύριος έπαθε πολλά και τελικά ανέβηκε στον Σταυρό. Μετά οι απόστολοι είχαν –όλοι σχεδόν– μαρτυρικό θάνατο, όπως αρκετές φορές το είπαμε, και μάλιστα κάποιοι από αυτούς υπέστησαν σταυρικό θάνατο. Ναι, όλοι οι άγιοι έπαθαν. Όχι μόνο οι μάρτυρες –οι άγιοι δηλαδή των τριών πρώτων αιώνων– αλλά αργότερα και οι όσιοι, που μαρτύρησαν το μαρτύριο της συνειδήσεως, και όλοι οι άγιοι μέχρι σήμερα. Και, αν θέλετε, όλες οι ψυχές που αγαπούν τον Χριστό, που θέλουν σωτηρία, που είναι στον δρόμο της σωτηρίας, όλες λοιπόν αυτές οι ψυχές, σύμφωνα με αυτό που λέει η Αγία Γραφή «Δια πολλών θλίψεων δει ημάς εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού» (Πράξ. 14:22), περνούν από θλίψεις, από μαρτύρια, είτε εξωτερικά είτε εσωτερικά, δηλαδή το μαρτύριο της συνειδήσεως. Όλοι, όπως λέει και το λόγιο, που το αναφέραμε και άλλη φορά, θα μπορούσαν να πουν: «Διήλθομεν δια πυρός και ύδατος, και εξήγαγες ημάς εις αναψυχήν» (Ψαλμ. 65:12).
Μαζί με αυτούς έχουμε λοιπόν και τον άγιο Ιωάννη, ο οποίος δεν πέρασε λίγα, έως ότου να φθάσει στο τέλος του. Και, όπως γνωρίζουμε, πολλοί άγιοι –μεταξύ των οποίων και πρώτος από όλους ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος– επεδίωκαν, θα έλεγε κανείς, τις δυσκολίες και γι’ αυτό ήταν μεγάλοι ασκητές. Αλλά και το μαρτύριο του αίματος υπέστη ο άγιος Ιωάννης. Είχε, όπως το γνωρίζουμε όλοι, αυτό το τέλος: «Απετμήθη την κεφαλήν».
Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος μαρτύρησε· του έκοψαν το κεφάλι. Και έτσι υπάρχει βαθυτάτη, μπορούμε να πούμε, σχέση και συγγένεια μεταξύ αυτού και της Παναγίας, την οποία γιορτάζουμε όλο αυτόν τον μήνα.
Όταν πήγε η Παναγία στον ναό μαζί με τον Χριστό, τον Υιό της, σαράντα ημέρες μετά τη γέννησή του, ο άγιος Συμεών –ο οποίος χρόνια και χρόνια περίμενε να εμφανισθεί ο Μεσσίας, για να τον δει, και εκείνη την ημέρα το Άγιο Πνεύμα του υπέδειξε να πάει στον ναό– τι είπε στην Παναγία; «Ιδού ούτος κείται εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών εν τω Ισραήλ και εις σημείον αντιλεγόμενον». Αφού τους ευλόγησε, είπε προς τη Μαριάμ, τη μητέρα του παιδίου, τη μητέρα του Χριστού: «Αυτός θα γίνει αιτία να καταστραφούν ή να σωθούν πολλοί Ισραηλίτες και θα είναι σημείο αντιλεγόμενο». Άλλοι θα λένε έτσι, άλλοι θα λένε αλλιώς. Και αναφερόμενος στην Παναγία πρόσθεσε: «Και σου δε αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία». «Και ειδικότερα για σένα έχω να πω ότι θα διαπεράσει την καρδιά σου δίκοπο μαχαίρι». (Λουκ. 2:34-35)
Και ασφαλώς ο άγιος Συμεών εδώ, με τα λόγια αυτά, υπαινίσσεται τις όλες ταλαιπωρίες και στενοχωρίες που πέρασε η Παναγία –διότι, να, σε λίγο καιρό φεύγει εξορία στην Αίγυπτο– αλλά κυρίως αναφέρεται στο μεγάλο μαρτύριο που πέρασε η Παναγία τις ημέρες εκείνες της Μεγάλης Εβδομάδος, και ειδικότερα τις ώρες εκείνες κατά τις οποίες συνελήφθη ο Υιός της και δικάσθηκε, καταδικάσθηκε και τον ανέβασαν στον Σταυρό. Και αυτή κάπου εκεί βρισκόταν και τα παρακολουθούσε. Όντως διαπέρασε την Παναγία ρομφαία, διαπέρασε την Παναγία πόνος, θλίψη.
Όπως ξέρουμε, τα σχετικά τροπάρια προσπαθούν να παρουσιάσουν όσο γίνεται περισσότερο –με σεμνότητα βέβαια– όλον αυτόν τον πόνο που πέρασε η Παναγία. Οι ορθόδοξες αγιογραφίες παρουσιάζουν την Παναγία νηφάλια, συγκρατημένη. Και τον Χριστό οι ορθόδοξες εικόνες δεν τον παρουσιάζουν επάνω στον Σταυρό, όπως τον παρουσιάζουν οι καθολικοί –με ανοιχτό το στόμα να οδυνάται κατά έναν τρόπο όχι παραδεκτό– δηλαδή σαν να είναι ένας κοινός άνθρωπος. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία ο Εσταυρωμένος Κύριος είναι αυτός ο οποίος καρφώθηκε εκουσίως εκεί στον Σταυρό για τις αμαρτίες μας, αλλά είναι ο Βασιλεύς της Δόξης, και είναι ήρεμος, ήμερος, πραγματικός βασιλεύς, νικητής ένδοξος.
Η Παναγία σηκώνει και αυτή τον σταυρό της, βαστάζει τον πόνο της, και τον βαστάζει μάλιστα με νηφαλιότητα ως μητέρα του Θεού, και δοξάζεται και αυτή κοντά στον Υιό της. Όμως, όντως –σύμφωνα με την προφητεία του αγίου Συμεών– διαπέρασε ρομφαία την καρδία της Παναγίας, τη διαπέρασε δίκοπο μαχαίρι. Πόνεσε στη ζωή της· πολύ πόνεσε.
Απόψε λοιπόν που κάνουμε την αγρυπνία επί τη μνήμη της αποκεφαλίσεως του Ιωάννου του Προδρόμου, και καθώς είμαστε στον μήνα Αύγουστο, που ιδιαίτερα είναι αφιερωμένος στην Παναγία, μας δίδεται η ευκαιρία να σκεφθούμε επάνω ακριβώς σ’ αυτό το θέμα, ότι δηλαδή και ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος πόνεσε, και η Παναγία επίσης, σύμφωνα με την προφητεία του αγίου Συμεών, πόνεσε, και ότι ο Θεός επέτρεψε να πάθουν, ακριβώς διότι ήταν δικοί του. Πρέπει να διδαχθούμε εμείς από όλη αυτή την αλήθεια και να μη διστάσουμε να αναθεωρήσουμε την όλη εσωτερική μας πραγματικότητα, την όλη εσωτερική μας, ας πω, φιλοσοφία. Να το πάρουμε απόφαση να παραδοθούμε στα χέρια του Θεού, στο θέλημα του Θεού, ώστε να κάνει ο Θεός στον καθένα μας ό,τι εκείνος θέλει και να οικονομήσει τα πράγματα όπως εκείνος θέλει.
Είθε να μας βάλει ο Κύριος σ’ αυτόν τον δρόμο των παθημάτων και να μας δώσει κουράγιο να μη λιποψυχήσουμε, να μη φοβηθούμε, να μην κάνουμε πίσω, όπως κι αν έρθουν τα πράγματα. Γιατί πάντοτε έρχονται έτσι τα πράγματα, που λέει κανείς: «Εάν ήταν αλλιώς, καλά· αλλά, να, είναι έτσι, και αυτό δεν το μπορώ». Όχι! Μην το πούμε αυτό. Να τα δεχθούμε όπως τα επιτρέψει ο Θεός, και να βαδίσουμε τον δρόμο. Και ο Κύριος θα μαλακώσει τις ψυχές μας, θα τις χαροποιήσει, θα τις αναψύξει, αλλά κυρίως θα μας βάλει στη βασιλεία του την αιώνια.
Από την ιστοσελίδα: www.agia-triada-panorama.gr/text/agiologika/
Κείμενο υπ’ αριθμ. 74 (απόσπασμα)
