Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας εορτάζει μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο τις εκκλησιαστικές της εορτές. Με όσα τελούνται, αναγινώσκονται, ψάλλονται σ’ αυτές εκφράζεται το Ορθόδοξο πνεύμα, γίνεται εμβάθυνση σε πτυχές της Ορθόδοξης πνευματικότητας και επιτυγχάνεται η καλύτερη γνωριμία με τους εορταζομένους αγίους.
Απαραίτητο μέρος του ορθοδόξου εορτασμού είναι η τέλεση του Μυστηρίου της Ευχαριστίας, δηλαδή της θείας Λειτουργίας. Βασικά δε στοιχεία της θείας Λειτουργίας είναι τα δύο αναγνώσματα, το αποστολικό και το ευαγγελικό, τα οποία μας μεταφέρουν την ζωντανή εμπειρία που είχαν οι θεωμένοι απόστολοι για τον Θεό και σχετίζονται με τα θέματα και τα πρόσωπα της εορτής. Σήμερα θα ασχοληθούμε με το αποστολικό ανάγνωσμα της εορτής (Φιλιπ. 2:5-11).
Το αποστολικό ανάγνωσμα στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι ένα μικρό απόσπασμα από την προς Φιλιππησίους επιστολή του αποστόλου Παύλου. Ο κύριος στόχος του αποστόλου σ’ αυτήν την επιστολή είναι να καταπολεμήσει το πάθος του εγωισμού και της διχόνοιας στους χριστιανούς των Φιλίππων. Ή, αντίθετα, να στερεώσει τους χριστιανούς της πρώτης μακεδονικής Εκκλησίας στην ταπείνωση και στην ενότητα. Αυτό το στερέωμα γίνεται με την καλλιέργεια του γνησίου εκκλησιαστικού φρονήματος.
Τι σημαίνει φρόνημα; Σταθερή και αμετακίνητη προσήλωση σε κάποια πίστη, σε κάποιον τρόπο σκέψεως και ζωής. Και εδώ συγκεκριμένα στον τρόπο σκέψεως και ζωής που αποκαλύπτει ο Θεός και κηρύττει η Εκκλησία για την ταπείνωση και την ενότητα. Και για να μη μένει ο απόστολος στη θεωρία, για να δείξει στην πράξη ποιο είναι αυτό το φρόνημα, αναφέρεται στο παράδειγμα του Ιησού Χριστού. «Τούτο γαρ φρονείσθω εν υμίν, ο και εν Χριστώ Ιησού».
Και πού φαίνεται το ταπεινό φρόνημα του Χριστού; Στην κένωση: «ος εν μορφή Θεού υπάρχων ουχ αρπαγμόν ηγήσατο το είναι ίσα Θεώ, αλλ’ εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών, εν ομοιώματι ανθρώπων γενόμενος».
Τι σημαίνει ‘κένωση’; Άδειασμα από κάτι που περιέχει ένα δοχείο. Άδειασμα από κάτι πολύτιμο και τιμητικό που έχει κάποιος άνθρωπος (αξίωμα, δόξα, τιμή). Και μετά ταπείνωση.
Για τον Ιησού Χριστό κένωση είναι το γεγονός ότι καταδέχθηκε να γίνει από τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος. Και το έκανε αυτό για να προσλάβει την ανθρώπινη φύση, που έχει αρρωστήσει, για να την θεραπεύσει μ’ αυτόν τον μοναδικό τρόπο. Είναι ωσάν ένας άνθρωπος επιστήμονας να γίνεται σκουλήκι, για να θεραπεύσει τα σκουλήκια από μία ανίατη αρρώστια.
Και βέβαια, η κένωση αυτή του Υιού του Θεού είχε τις συνέπειές της. Ο Θεός Πατήρ τίμησε και δόξασε τον Υιό του, όσο δεν μπορεί ανθρώπινος νους να φαντασθεί. «Διο και ο Θεός υπερύψωσε και εχαρίσατο αυτώ όνομα το υπέρ παν όνομα, ίνα εν τω ονόματι Ιησού παν γόνυ κάμψη επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων και πάσα γλώσσα εξομολογήσεται, ότι Κύριος Ιησούς Χριστός εις δόξαν Θεού Πατρός».
Αυτός όμως ο ανυπέρβλητος δοξασμός επεκτείνεται και σε μας, στα μέλη της Εκκλησίας, επειδή με το Βάπτισμα έχουμε ενωθεί με τον Χριστό και γίναμε μέλη του δικού του Σώματος. Όταν τιμάται και δοξάζεται ο Χριστός τιμάται και δοξάζεται και το σώμα του, και επομένως και όλα τα μέλη του.
Αυτό είναι το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα. Τι σχέση όμως έχει αυτό το ανάγνωσμα με το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, με την εορτή της Κοιμήσεώς της; Αυτό εύκολα το συμπεραίνουμε, εάν εξετάσουμε την σχέση της Παναγίας με τον Ιησού Χριστό.
- Η Παναγία υπήρξε από όλους τους ανθρώπους και ως εκπρόσωπος ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους η κύρια συνεργός στην κένωση του Χριστού. Η κένωση του Χριστού έγινε με την ενανθρώπησή του, με την εν Πνεύματι αγίω κυοφορία και γέννησή του από την Παναγία. Η Παναγία έγινε η κλίμαξ, για να κατεβεί ο Θεός από τον ουρανό στη γη και ύστερα να ανεβεί ο άνθρωπος από τη γη στον ουρανό. Η Παναγία έγινε η πύλη η κεκλεισμένη, για να περάσει στον κόσμο τούτο ο σωτήρας Θεός. Μελετώντας κανείς τα γεγονότα της θείας Οικονομίας δεν μπορεί να νοήσει την σωτήρια κένωση του Χριστού χωρίς την Παναγία.
- Η Παναγία συμμετείχε σε όλα τα γεγονότα της κενώσεως, της ταπεινώσεως του Χριστού στον επίγειο βίο του. Ήταν μαζί του στις πολλές και ταπεινωτικές ταλαιπωρίες αμέσως μετά την γέννησή του στο παχνί του σταύλου, στον διωγμό του Ηρώδη, στην φυγή στην Αίγυπτο. Η Παναγία ήταν δίπλα του στο μεγάλωμά του στην κακόφημη Ναζαρέτ, εκεί όπου τον ταπείνωναν οι θεωρούμενοι αδελφοί του και οι άλλοι συγχωριανοί του με την περιφρόνηση και την τέλεια απαξίωσή του. Η Παναγία παρακολουθούσε από κοντά όλες τις ταπεινωτικές επιθέσεις από τους Γραμματείς, τους Φαρισαίους και τους αρχιερείς του Ισραήλ, οι οποίοι καθ’ όλη τη διάρκεια της δημόσιας δράσης του τον κατηγορούσαν, τον συκοφαντούσαν, τον ειρωνεύονταν, τον επιβουλεύονταν, τον καταδίωκαν. Η Παναγία βρέθηκε κοντά και συνέπασχε με τον Υιό της σε όλες τις ατιμωτικές πράξεις των Ιουδαίων, από την σύλληψή του μέχρι και τον θάνατό του. Είδε να τον δικάζουν και να τον καταδικάζουν ως κακούργο, να τον εμπαίζουν οι στρατιώτες με την χλαμύδα και το ακάνθινο στεφάνι, να τον καρφώνουν επάνω στον ξύλινο σταυρό, να τον ποτίζουν χολή και ξύδι, να τον φτύνουν, να τον κεντούν με την λόγχη.
Κοντά στον Χριστό η Παναγία έζησε με πραγματική συμμετοχή όσο κανείς άλλος την κένωση, την ταπείνωση του Χριστού. Και στο τέλος πέρασε και η ίδια από τον θάνατο, το έσχατο σημείο της κενώσεως.
Με όλα αυτά έγινε η Παναγία υπηρέτρια στο μεγάλο γεγονός της κενώσεως του Χριστού. Μ’ αυτόν τον τρόπο, με την γνήσια, την ανεπιτήδευτη ταπείνωσή της, έγινε η καλύτερη συνεργάτρια του Θεού στο κοσμοσωτήριο έργο του.
Γι’ αυτό και ο Θεός την τίμησε και την υπερύψωσε στην πρώτη θέση στο πνευματικό στερέωμα των αγίων. Είναι η πρώτη από όλους τους αγίους, η Υπεραγία Θεοτόκος, Παναγία.
Γι’ αυτό και εμείς την υμνούμε και την δοξάζουμε με τις γιορτές και τους ύμνους, επαληθεύοντας για αιώνες τώρα την ίδια την δική της προφητεία, «Ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί».
Αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Μύρου
