Ο άγιος νεομάρτυρας Μάρκος γεννήθηκε στην ωραία πόλη της Σμύρνης. Οι γονείς του ήταν φτωχοί, αλλ’ ευσεβείς. Είχε και μεγαλύτερο αδελφό, που τον λέγανε Παΐσιο κι ήταν λαμπρός ψάλτης και ιερομόναχος.
Ο Μάρκος έμαθε λίγα γράμματα κι άρχισε να εργάζεσαι. Έγινε μικρέμπορος· πουλούσε διάφορα μικρά είδη. Το 1788 πήγε στη Χίο και παντρεύτηκε.
Ύστερα από παρακίνηση του αδελφού του Παϊσίου, που έψελνε στη Νέα Έφεσο, ήρθε κι εγκαταστάθηκε εκεί. Αλλά στην πόλη αυτή έπεσε σε φοβερά αμαρτήματα. Πιάστηκε στα δίχτυα αισχρών ερώτων με γυναίκα χριστιανή.
Συνελήφθησαν κι οι δύο την ώρα που αμάρταναν, οδηγήθηκαν στο τουρκικό δικαστήριο κι εκεί, από το φόβο τους μήπως τιμωρηθούν, αρνήθηκαν κι οι δύο το Χριστό και έγιναν μωαμεθανοί. Η γυναίκα κλείστηκε στο χαρέμι, τον δε Μάρκο τον πήρε στο σπίτι του ο αγάς και τον είχε σαν παιδί του.
Ο Μάρκος φαινόταν πολύ ευχαριστημένος. Απολάμβανε όλα τα αγαθά αυτού του κόσμου και φερόταν με αγριότητα στους χριστιανούς. Αλλά μέσα στην καρδιά του είχε σκουλήκι, που τον έτρωγε μέρα και νύχτα. Και το σκουλήκι αυτό ήταν η συνείδησή του. Δεν έπαυε να τον ελέγχει.
Μη υποφέροντας ο Μάρκος τη φωνή της συνειδήσεώς του πήγε και βρήκε πνευματικό πατέρα, εξομολογήθηκε τα αμαρτήματά του και στο τέλος εκδήλωσε την επιθυμία να επιστρέψει στο Χριστό. Επίσης και η γυναίκα που αλλαξοπίστησε την ίδια επιθυμία εκδήλωσε.
Για να φύγουν απ’ το σπίτι του αγά, ύστερα από συμβουλή του πνευματικού, η Μαρία – έτσι ήταν το όνομα της γυναίκας – προσποιήθηκε την άρρωστη και είπε πως τη συμβούλεψε ο γιατρός και πρέπει να πάει στη Σμύρνη, όπου υπήρχε μια Εβραία που ήξερε να θεραπεύει την αρρώστια της.
Ο αγάς το επέτρεψε. Συνοδός ορίσθηκε ο Μάρκος. Αλλ’ όταν έφυγαν, ο αγάς υποψιάσθηκε πως ήταν τέχνασμα, και έστειλε άνθρωπο στο διοικητή της Σμύρνης, για να τους ανακαλύψουν και να τους γυρίσουν δεμένους πίσω στην Έφεσο.
Ο απεσταλμένος του αγά έφτασε στη Σμύρνη. Ευτυχώς τον είδε ο Μάρκος και κατάλαβε το σκοπό, για τον οποίο ερχόταν στη Σμύρνη. Πήγε κατ’ ευθείαν στο λιμάνι, βρήκε πλοίο και μαζί με τη Μαρία και το παιδί τους ανέβηκαν στο πλοίο, που φορτωμένο εμπορεύματα επρόκειτο να ταξιδέψει στην Τεργέστη, μεγάλο λιμάνι της βορείου Ιταλίας.
Η Τεργέστη δεν ήταν κάτω απ’ την εξουσία των Τούρκων. Ζούσαν εκεί αρκετοί Έλληνες. Αλλ’ ο Μάρκος δεν έμεινε στην Τεργέστη. Ταξίδεψε και πήγε σε μια άλλη πόλη της Ιταλίας, στη Βενετία, κι εκεί βρήκε ορθοδόξους χριστιανούς και ορθόδοξη Εκκλησία και, ύστερα από εξομολόγηση, έγιναν πάλι χριστιανοί αυτός, η Μαρία, και βάφτισαν και το παιδί.
Ο Μάρκος ήταν και πάλι χριστιανός. Μα μέσα στην καρδιά του είχε πάντοτε μια ανησυχία, που προερχόταν απ’ τη σκέψη πως το αμάρτημα της αρνήσεως του Χριστού είναι τόσο μεγάλο και τρομερό, που μόνο με την ομολογία της πίστεως μπροστά στους απίστους μπορεί να συχωρεθεί.
Οι πνευματικοί πατέρες, όπου εξομολογήθηκε, τον παρηγορούσαν και του έλεγαν πως ο Χριστός, που συχώρεσε τον Πέτρο, συγχωρεί και αυτόν για την άρνησή του. Η ειλικρινής μετάνοια σβήνει και τα μεγαλύτερα ακόμα αμαρτήματα.
Αλλ’ ο Μάρκος δεν ησύχαζε. Όπου κι αν πήγαινε δεν μπορούσε να ησυχάσει. Μέχρι τη Ρωσία έφτασε, μα μέσα του μια φωνή του έλεγε πως πρέπει να ομολογήσει το Χριστό μπροστά στους απίστους και να μαρτυρήσει για τη δόξα του Χριστού. Είχε πάρει πια την απόφαση και κανείς δεν μπορούσε να τον αποτρέψει απ’ την ηρωική του επιθυμία. Γι’ αυτό έλεγε:
– «Την ανομίαν μου εγνώρισα και την αμαρτίαν μου ουκ εκάλυψα». Πρέπει να κερδίσω το Χριστό με το αίμα μου. Αυτή είναι η απόφασή μου. Κι απ’ την απόφασή μου αυτή ούτε όλος ο κόσμος μπορεί να με αποτρέψει…
Στους πνευματικούς έλεγε:
– Σας παρακαλώ, μη μου λέτε αντίθετα απ’ αυτά που έχω αποφασίσει…
Για να θυμάται δε το μαρτύριο, προμηθεύθηκε σάβανο απ’ τον άγιο τάφο και το σάβανο αυτό το φορούσε πάντοτε. Θεωρούσε τον εαυτό του σαν νεκρό.
Με την απόφαση αυτή ο Μάρκος έφυγε απ’ τη Ρωσία και ήρθε στη Χίο. Από κει πέρασε στη Μικρά Ασία και έφτασε στην Έφεσο. Ήθελε να μαρτυρήσει εκεί που αρνήθηκε το Χριστό.
Ο πνευματικός που εξομολογήθηκε δεν τον εμπόδισε, αλλά τον παρακάλεσε να μη δώσει τη μαρτυρία του στη Νέα Έφεσο, γιατί οι Τούρκοι τον καιρό εκείνο ήταν εξαγριωμένοι με το μαρτύριο ενός άλλου μάρτυρα και με την εμφάνιση και άλλου θα εξαγριώνονταν και θα προξενούσαν μεγάλη φθορά στους χριστιανούς της περιοχής.
Ο Μάρκος άκουσε τον πνευματικό του και με μεγάλη του λύπη έφυγε και πήγε στη Χίο να μαρτυρήσει. Εκεί, αφού προσευχήθηκε και κοινώνησε τα άχραντα μυστήρια, ετοιμάσθηκε. Μια νύχτα είδε στον ύπνο του έναν ωραίο άγγελο, που του είπε: «Έφθασε η ώρα».
Το πρωί πήγε στο δικαστήριο των Τούρκων και περίμενε ν’ ανοίξει. Μόλις άνοιξε, έκανε το σταυρό του, προχώρησε στον κριτή κι ο κριτής τον ρώτησε:
– Τι θέλεις;…
Κι ο Μάρκος απάντησε:
– Είμαι χριστιανός. Μάρκος το όνομά μου. Γεννήθηκα στη Σμύρνη από χριστιανούς γονείς. Αλλά πάνε αρκετά χρόνια, που ο ανόητος εγώ αρνήθηκα την πίστη μου την αγία και δέχθηκα τη δική σας. Όμως ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός με ελέησε και άνοιξαν τα μάτια της ψυχής μου και είδα πάλι το φως. Κατάλαβα πόσο αμάρτησα, και έρχομαι για ν’ αποκηρύξω την πλάνη και να διακηρύξω την αλήθεια. Η αλήθεια είναι ο Χριστός.
Απ’ τη στιγμή, που ο Μάρκος ομολόγησε το Χριστό, ως τη στιγμή που το σπαθί του δημίου έκοψε το κεφάλι του, ο Μάρκος, κλεισμένος μέσ’ στη φυλακή και ανακρινόμενος απ’ τους Τούρκους, υπέφερε φοβερά μαρτύρια, που όποιος τα διαβάζει φρίττει.
Έμεινε όμως σταθερός και ακλόνητος. Όλοι θαύμασαν, κι αυτοί οι άπιστοι ακόμα. Και στις 5 Ιουνίου 1801 ο άγιος Μάρκος, ο νεομάρτυς, παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο.
Ω, Σμύρνη αλησμόνητη! Κοντά στους άλλους μάρτυρές σου, που έχυσαν το αίμα τους για την πίστη του Χριστού, προστέθηκε και ο νεομάρτυρας Μάρκος.
Δεν υπήρξε ο τελευταίος. Κι άλλοι πολλοί, κληρικοί και λαϊκοί, κατά τη Μικρασιατική καταστροφή έχυσαν το αίμα τους για την πίστη την αγία.
Ω, Σμύρνη αλησμόνητη! Δακρύζουν τα μάτια μας, όταν ακούμε το όνομά σου.
Από το βιβλίο: Επισκόπου Αυγουστίνου Καντιώτου, ΑΠ’ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ. Έκδ. Δ’, Αθήναι 2008.
