Σήμερα, αγαπητοί μου, είναι εορτή. Είναι η 1η του Σεπτεμβρίου, που οι Χριστιανοί, όπως κάθε πρωτομηνιά, ζητούν από το Θεό να διανύσουν το μήνα με ευλογία και χωρίς αμαρτία. Αλλά είναι και πρωτοχρονιά.
– Εμείς, θα πείτε, πρωτοχρονιά έχουμε την 1η Ιανουαρίου. Ναι, αλλ’ αυτό σύμφωνα με το πολιτικό ημερολόγιο· με το εκκλησιαστικό ημερολόγιο αρχή του έτους είναι η 1η Σεπτεμβρίου. Στα βιβλία της Εκκλησίας μας η ημέρα αυτή λέγεται Αρχή της Ινδίκτου, που σημαίνει πρωτοχρονιά.
Η εορτή αυτή μας διδάσκει την αξία που έχει ο χρόνος της ζωής μας. Η ζωή μας είναι ανεπανάληπτη· μια φορά θα περάσουμε πάνω από τον πλανήτη αυτόν της Γης, δεν θα ‘χουμε άλλη ευκαιρία, και πρέπει τώρα να κάνουμε «έργα άξια της μετανοίας» (Πραξ. 26:20).
Σήμερα η Εκκλησία μας όρισε να διαβάζεται το ευαγγέλιο που ακούσαμε (βλ. Λουκ. 4:16-22). Έχει βαθιά νοήματα. Ας προσπαθήσουμε να το εξηγήσουμε με λίγα λόγια.
Όπως όλοι γνωρίζουμε, αγαπητοί μου, ο Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Για ένα διάστημα όμως έζησε ως πρόσφυγας. Λόγω της απειλής του Ηρώδου αναγκάστηκε με την αγία του Μητέρα να φύγει μακριά, στην Αίγυπτο. Εκεί παρέμεινε έως ότου πέθανε ο Ηρώδης. Πρόσφυγας ο Κύριός μας! Κι αφού εκείνος υπήρξε πρόσφυγας, είναι τιμή, όχι υποτιμητικό, να λέγεται κανείς πρόσφυγας.
Επιστρέφοντας από την Αίγυπτο ο Χριστός δεν έμεινε πια στη Βηθλεέμ. Πήγε στη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, ένα μικρό περιφρονημένο χωριό με αγροίκους κατοίκους. Έζησε και μεγάλωσε εκεί. Εργαζόταν πολλά χρόνια και ήταν γνωστός ως μαραγκός· κρατούσε στα άγιά του χέρια πριόνια και σφυριά, έφτιαχνε έπιπλα, πόρτες και παράθυρα. Έτσι ζούσε και συντηρούσε την αγία του Μητέρα, την αειπάρθενο Μαρία. Είναι λοιπόν ο πρώτος πρόσφυγας και ο πρώτος εργάτης.
Ένας ξένος ζωγράφος, Βιεννέζος, έκανε ένα πίνακα που παριστάνει το Χριστό να εργάζεται ως μαραγκός στο ξυλουργείο της Ναζαρέτ κοντά στον νομιζόμενο πατέρα του Ιωσήφ. Αυτός ο πίνακας θα άξιζε να στολίζει τα γραφεία των συντεχνιών των ξυλουργών· να έχουν το Χριστό προστάτη και υπερασπιστή. Σήμερα συμβαίνει, κάποιοι από τους επικεφαλής των εργατικών σωματείων να μην είναι εργάτες· συχνά οι λεγόμενοι εργατοπατέρες έχουν χέρια πιο μαλακά κι από των γραφέων που κάθονται στα γραφεία.
Ο Χριστός λοιπόν, επειδή τα περισσότερα χρόνια έμεινε στη Ναζαρέτ, ονομάστηκε «Ναζωραίος» (Ματθ. 2:23). Υποτιμητικό παρωνύμιο-παρατσούκλι ήταν αυτό· εννοούσε, ότι είναι από ένα άσημο κουτσοχώρι. Και ο προσδιορισμός αυτός έμεινε. Κ’ επάνω στο σταυρό του αυτό το παρατσούκλι γράφτηκε· «Ιησούς ο Ναζωραίος βασιλεύς των Ιουδαίων» (Ιω. 19:19). Κ’ εμείς λοιπόν, αν τυχόν υβριζόμαστε για την αλήθεια του Κυρίου, επειδή εμμένουμε στην εκτέλεση του θείου θελήματος, και μας βγάζουν διάφορα παρατσούκλια, ας παρηγορούμαστε, αφού πρώτος που δέχθηκε τέτοια συμπεριφορά είναι «ο αρχηγός της πίστεώς» μας (Εβρ. 12:2).
Όταν ο Ιησούς έγινε τριάντα ετών, πήγε στον Ιορδάνη, βαπτίσθηκε από τον Ιωάννη στα ρείθρα του, και ακούστηκε το ουράνιο διάγγελμα· «Ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα» (Ματθ. 3:17). Κατόπιν βγήκε στην έρημο, όπου νίκησε τους πειρασμούς του σατανά, και τέλος ήρθαν άγγελοι και τον «διηκόνουν», τον υπηρετούσαν (Ματθ. 4:11).
Μετά από την έρημο, λέει το σημερινό ευαγγέλιο, επισκέφθηκε το χωριό του. Και πήγε – πού· «εις την συναγωγήν» (Λουκ. 4:16). Η συναγωγή (ή χάβρα) ήταν ένα είδος ναού, που συγκεντρώνονταν – και μέχρι σήμερα συγκεντρώνονται – οι Εβραίοι κάθε Σάββατο για τη λατρεία τους. Οι Τούρκοι πηγαίνουν κάθε Παρασκευή στα τζαμιά. Εμείς οι ορθόδοξοι Χριστιανοί πηγαίνουμε την Κυριακή στην εκκλησία. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Χριστός πήγαινε στη συναγωγή. Ας τ’ ακούσουν αυτό και οι χιλιασταί και όσοι άλλοι είναι εναντίον των ναών.
Στη συναγωγή ο Χριστός σηκώθηκε να διαβάσει. Του έδωσαν το βιβλίο, το χειρόγραφο, του προφήτη Ησαΐα. Δεν το άνοιξε στην τύχη· πήγε και βρήκε ένα συγκεκριμένο χωρίο της προφητείας, που έλεγε· «Πνεύμα Κυρίου επ’ εμέ, ου είνεκεν έχρισέ με, ευαγγελίσασθαι πτωχοίς απέσταλκέ με, ιάσασθαι τους συντετριμμένους την καρδίαν, κηρύξαι αιχμαλώτοις άφεσιν και τυφλοίς ανάβλεψιν, αποστείλαι τεθραυσμένους εν αφέσει, κηρύξαι ενιαυτόν Κυρίου δεκτόν» (Λουκ. 4:18-19 = Ησ. 61:1-2).
Είναι ένα δύσκολο χωρίο, που το διάβασε καθαρά ο Χριστός. Το άγιο Πνεύμα, λέει, με καθιέρωσε και με έστειλε για να ευαγγελίζομαι στους φτωχούς ειδωλολάτρες (φτωχούς σε πλούτο αληθείας) και στους τσακισμένους Εβραίους (τσακισμένους από την άστοχη προσδοκία τους), για να φέρω την ελευθερία στους αιχμαλώτους και να δώσω το φως στους τυφλούς (ειδωλολάτρες και Εβραίους, αλλά και στους νεκρούς), να δώσω άφεση σ’ αυτούς που σκλάβωσε η αμαρτία, να εγκαινιάσω χρονική περίοδο συνδιαλλαγής κατά την οποία γίνεται δεκτή από τον Κύριο η μετάνοια.
Αυτά έλεγε το ιερό κείμενο. Τα μάτια όλων μέσα στη συναγωγή ήταν επάνω του. Περίμεναν να δουν τι θα πει. Ήξεραν όλοι, ότι σε σχολεία δεν πήγε, γράμματα δεν έμαθε. Αυτός όμως είναι η ενυπόστατος Σοφία του Θεού, ο ίδιος ο Θεός! Τι είπε λοιπόν επί του ρητού αυτού ο Χριστός; Στο ρητό αυτό ζωγραφίζεται ο αμαρτωλός άνθρωπος. Και ποιος δεν είναι αμαρτωλός! Εδώ λοιπόν το Πνεύμα το άγιο ζωγραφίζει ζωηρά την ψυχή του καθενός· στον καθρέφτη αυτόν βλέπουμε όλοι τον εαυτό μας.
Ας δείχνουμε εξωτερικά ευτυχισμένοι· η ζωή της αμαρτίας είναι μια αθλιότης, μια δυστυχία. Έχει φτώχεια, η αμαρτία κάνει τον άνθρωπο φτωχό. Απόδειξη ο άσωτος υιός· κληρονόμησε μεγάλη περιουσία, τη σπατάλησε όλη σε διασκεδάσεις, κατήντησε χοιροβοσκός, και τέλος προσπαθούσε να ζήσει με τα «κεράτια» (Λουκ. 15:16), τα ξυλοκέρατα που έτρωγαν οι χοίροι. Η αμαρτία είναι ακόμη κατάσταση ασθενείας, μελαγχολίας μέχρι απελπισίας. Έρχονται στιγμές που ο αμαρτωλός λέει· Αξίζει να ζω; τι κοπιάζω; «Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης» (Εκκλ. 1:2). Η ζωή του τέλος είναι μια σκλαβιά, μέσα απ’ την οποία βγαίνει ο πανανθρώπινος πόθος για λύτρωση.
Πολλοί υποσχέθηκαν ότι θα φέρουν νέα τάξη πραγμάτων· τελευταίο πείραμα ήταν ο κομμουνισμός, που είπε ότι θα δημιουργήσει έναν παράδεισο, αλλά παράδεισο χωρίς Θεό. Γι’ αυτό όμως απέτυχε και απογοήτευσε. Και όποιος άλλος τολμά να σχεδιάσει ένα νέο κόσμο χωρίς Θεό, χωρίς Χριστό, θα αποτύχει.
Ο προφητικός αυτός λόγος, είπε τώρα στους Ναζαρηνούς ο Χριστός, εκπληρώθηκε σήμερα μ’ αυτά που ακούτε. Εγώ, δηλαδή, είμαι εκείνος για τον οποίο γράφτηκαν τα λόγια αυτά.
Στην αρχή οι Ναζαρηνοί τον θαύμασαν και όλοι τους βεβαίωναν ότι τα λόγια του έχουν όντως θεία χάρη. Εν συνεχεία όμως δεν δέχτηκαν την αλήθεια που τους είπε. Αντέδρασαν μάλιστα θυμωμένοι εναντίον του· και μετά από λίγο σηκώθηκαν, τον έβγαλαν έξω από την πόλη τους, τον οδήγησαν σ’ ένα γκρεμό με σκοπό να τον ρίξουν κάτω! Αλλά εκείνος ξέφυγε από ανάμεσά τους και πήγε αλλού για να συνεχίσει την αποστολή του (βλ. Λουκ. 4:29).
Ταιριάζει σήμερα, αγαπητοί μου, το ρητό αυτό στην ανθρωπότητα. Παρά την πρόοδο των επιστημών, αυτή παλεύει μέσα σε πνευματική φτώχεια, μελαγχολία, τύφλωση, σκλαβιά. Ο Γκαίτε είπε· «Ιδού εγώ, με τόσα φώτα, τυφλός, τυφλός όπως και πρώτα».
Ν’ απελπιστούμε; Όχι. Ούτε να επαναλάβουμε το λάθος των Ναζαρηνών. Γιατί μέσ’ στη σκοτεινιά φάνηκε ουράνιο τόξο, ήρθε ο Χριστός και κήρυξε «ενιαυτόν Κυρίου δεκτόν», άνοιξε θύρα μετανοίας, έδωσε ευκαιρία να σωθούμε· αρκεί να τον ακολουθήσουμε. Γιατί όπου είναι ο Χριστός, εκεί φεύγει το ψέμα, η σκλαβιά, η απελπισία, η λύπη, η αδικία, η φτώχεια, το μίσος, και έρχεται η αλήθεια, η ελευθερία, η ελπίδα, η χαρά, η ευσπλαχνία, το έλεος, ο πλούτος, η αγάπη, ο παράδεισος.
Αν λοιπόν βασιλεύει Εκείνος στην καρδιά μας, ας διαθέσουμε «τον υπόλοιπον χρόνον της ζωής ημών» (θ. Λειτ.) για έργα μετανοίας. Και τότε, παίδες Ελλήνων, υμνείτε και υπερυψούτε Ιησούν τον Ναζωραίον εις αιώνας αιώνων· αμήν.
Από το φυλλάδιο ΚΥΡΙΑΚΗ, αριθμός 2220, 1 Σεπτεμβρίου 2019, Φλώρινα
Ομιλία στον Ι. Ναό Αγίων Νεομαρτύρων Πτολεμαΐδος, Κυριακή 1-9-1991.
