Όλο το περιστατικό του καλού Σαμαρείτη της σημερινής παραβολής (Λουκ. 10.25-37) συγκεφαλαιώνεται στη λέξη αγάπη, καθώς και στο αντίθετό της, την ασπλαχνία και σκληρότητα των δυο άλλων.
Έτσι σήμερα θα ερανισθούμε και απανθίσουμε κάποια υποδείγματα αγάπης απλά και πηγαία, πνοές και ευωδίες ζωής από τον απέραντο κήπο και παράδεισο της αγάπης.
Οι κακοπάθειες και οι περιπέτειες σφράγισαν το σωτήριο έργο των αποστόλων. Κήρυξαν και φώτισαν την ανθρωπότητα «εν κόποις περισσοτέρως, εν πληγαίς υπερβαλλόντως» (Β’ Κορ. 11.23). Τις ταλαιπωρίες της αγάπης τους και όχι τις θαυματουργίες τους προσκόμιζαν σαν συστατικά τους έναντι των συμφεροντολόγων ψευδαποστόλων, «ων ο Θεός η κοιλία» (Φιλ. 3.19).
Ο Παύλος υπέστη μεν τα πάνδεινα με αυταπάρνηση και αυτοθυσία, αλλά και μιμούμενος τη μέχρι εξουθενώσεως αγάπη του Κυρίου, ευχόταν να γίνει ο ίδιος ανάθεμα, να χωρισθεί δηλαδή από τον Θεό και να χαθεί, αν έτσι θα σώζονταν οι Ισραηλίτες (Ρωμ. 9.3).
Ο καταπληκτικός φωτιστής Κοσμάς ο Αιτωλός, ο άγιος-φαινόμενο της Τουρκοκρατίας, δεν ησύχαζε βλέποντας την αμάθεια, την εξαθλίωση, την εξαχρείωση και την εγκληματικότητα, την ημιάγρια κατάσταση με μια λέξη, στην οποία είχαν ξεπέσει οι χριστιανοί. Δεν ησύχαζε βλέποντας και τους αθρόους εξισλαμισμούς χωριών ολοκλήρων που δεν άντεχαν στην εξοντωτική καταπίεση των κατακτητών.
Εξομολογείται: «Ακούοντας και εγώ, αδελφοί μου, τούτο τον γλυκύτατον λόγον, όπου λέγει ο Χριστός μας, να φροντίζωμεν και δια τους αδελφούς μας, μ’ έτρωγεν εκείνος ο λόγος μέσα εις την καρδίαν τόσους χρόνους, ωσάν το σκουλήκι όπου τρώγει το ξύλον… Όθεν άφησα την ιδικήν μου προκοπήν, το ιδικόν μου καλόν, και εβγήκα να περιπατώ από τόπον εις τόπον και διδάσκω τους αδελφούς μου» («Διδαχαί» στο Αυγουστίνου Καντιώτου, Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, Αθήναι 1959, σελ. 62-63).
Έκανε την ηρωική του έξοδο από την ασφαλή μάνδρα του μοναστηριού του στο Άγιον Όρος. Ξανοίχθηκε από το γαλήνιο περιτειχισμένο λιμάνι της συνοδείας του και ρίχθηκε σε ωκεανό τρικυμιών, ποντοπορώντας και περιοδεύοντας μέσα σε αντιξοότητες, δυσκολίες και κινδύνους σωματικούς και πνευματικούς.
«Είπα: Ας χάση ο Χριστός εμένα, ένα πρόβατον και ας κερδίση τα άλλα. Ίσως η ευσπλαγχνία του Θεού και η ευχή σας σώση και εμένα» (σελ. 269).
Οι σωματικοί κίνδυνοι, τους οποίους πέρασε, κατέληξαν στο μαρτύριο – οι πνευματικοί κίνδυνοι, τους οποίους ξεπέρασε, δεν τον εμπόδισαν να καταλήξει σε τιμητική θέση στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας. Οι δε εξομώσεις σταμάτησαν και η πίστη σώθηκε. Η αγάπη του θριάμβευσε!
Πλούτιζε μέσα του την πραγματική αγάπη και εκείνος ο ικανός και επιδέξιος ο μοναχός, που ελεούσε χωρίς να δίνει χρήματα, μα ζημιωνόταν χρήματα. Κατασκεύαζε σχοινί μαζί με αδελφό αδαή, καθώς φαίνεται. Επειδή δεν ήθελε να φαίνεται η διαφορά στην ποσότητα παραγωγής, πράγμα που λυπούσε τον άπειρο της τέχνης, έκοβε το σχοινί του κρυφά και μετά το ξανάπλεκε. Χρονοτριβώντας έτσι έσωζε την ισότητα.
Άλλος πάλι ενώ θα έραβε τα χερούλια στα ζεμπίλια του, άκουσε ότι κάποιος είχε ανάγκη από χερούλια, και του τα πήγε, σαν να του περίσσευαν τάχα (Μοναχής Θεοδώρας Χαμπάκη, Γεροντικόν, Θεσσαλονίκη 1969, σελ. 26-27).
Ύψιστο ωστόσο υπόδειγμα αγάπης απαντάται στην περίπτωση του οσίου Σεραπίωνος του Σιδωνίου ή Σινδονίου. Το πρώτο επωνύμιό του το χρωστάει στην πατρίδα του Σιδώνα, στα βόρεια παράλια της Παλαιστίνης. Το δεύτερο όμως;
Εδώ είναι το θαυμαστό. Το επίθετο από τη γενέτειρα γη δεν λέει τίποτε – η ίδια γη, το ίδιο χώμα ενδέχεται να βγάλει και λουλούδια και αγκάθια. Αλλά το επίθετο από την αρετή λέει πολλά.
Εξηγούμε: Είχε προσφέρει όλα του τα υπάρχοντα στους εμπερίστατους, ώστε όταν ένας φτωχός στον δρόμο του ζήτησε ελεημοσύνη, δεν είχε να του δώσει εκτός από τα ρούχα που φορούσε. Του έδωσε τον μανδύα του και έμεινε μόνο με τον χιτώνα.
Μόλις πιο κάτω διασταυρώθηκε με άλλον που έτρεμε γυμνός από το κρύο, του χάρισε και το μοναδικό τελευταίο ρούχο του, οπότε πια περιβλήθηκε ένα σεντόνι αντί για ένδυμα. Σε ερώτηση μάλιστα κάποιου ποιος τον είχε γδύσει, του έδειξε ένα Ευαγγέλιο που του είχε απομείνει. Εννοούσε ότι ο θείος νόμος εννοούσε «σώνει και καλά» ν’ αγαπάμε τον συνάνθρωπο μέχρι θυσίας.
Πλην και το εν λόγω Ευαγγέλιο δεν είχε καλύτερη τύχη! Το εκποίησε επίσης. «Πούλησα τον Δεσπότη [Χριστό] υπέρ των ενδεών», έλεγε.
Το Ευαγγέλιό του ήταν το «εργαλείο» για τη σωτηρία του. Πόσο «λογικό», πόσο «δίκαιο» ήταν να κρατούσε τουλάχιστον αυτό. Μα τέτοιες λογικές και δίκαια απάδουν στους αγίους· είναι για τους κοινούς ανθρώπους. Εμείς ενίοτε όχι μόνο δεν δωρίζουμε κάποιο σύνεργο της υλικής μας ζωής, αλλά ούτε καν το δανείζουμε…
Ο Σεραπίων κάποτε πουλιόταν και ο ίδιος σαν δούλος είτε για να έχει χρήματα για ελεημοσύνη είτε για να οδηγεί στη θεογνωσία τους κυρίους του.
Τέτοια διάθεση και απόφαση αγάπης, αν μη και μεγαλύτερη, πλουτούσε ο άγιος Αγάθων. Τη διατύπωσε λακωνικά στο Γεροντικό (26), σχετίζεται δε με σάρκα, αλλά περισσότερο με ψυχή. Δεν πρόκειται για αντίδοση σαρκικής ψευδώνυμης αγάπης. Οι εραστές της τελευταίας φοβόμαστε ότι θα τραπούν πανικόβλητοι σε άτακτη φυγή μπροστά στη θεώρηση του αββά.
Λοιπόν «αν μου ήταν δυνατό να βρω ένα λεπρό, και να του δώσω το δικό μου σώμα, και να πάρω το δικό του, θα ήμουνα κατευχαριστημένος, γιατί αυτή είναι η τέλεια αγάπη»!
Ιερομόναχος Ιουστίνος
