Τα περί της Χαναναίας παρουσιάζουν μία από τις μετρημένες στα δάχτυλα σκληρές συμπεριφορές του πολυεύσπλαγχνου και γλυκύτατου Ιησού. Φέρθηκε βέβαια πιο «άσπλαγχνα» όταν ξήρανε την άκαρπη συκιά (Ματθ. 21.18-19) και όταν έδινε την άδεια να πνιγεί το κοπάδι των χοίρων στη λίμνη Γεννησαρέτ (Μάρκ. 5.11-13). Μα εκεί επρόκειτο για άλογη φύση, και όχι για εικόνες του Θεού.
Στενοχώρησε και ανθρώπους, μαστίγωσε δηλαδή την υποκρισία των Φαρισαίων (Ματθ. 23.1-36) και επίσης πήρε φραγγέλιο δυο φορές εναντίον των εμπόρων που είχαν μετατρέψει τον οίκο του Πατρός Του σε σπήλαιο ληστών (Ιω. 2.14-17· Λουκ. 19.45-46).
Εδώ όμως παρουσιάζεται άκαρδος απέναντι στο οδυνηρότερο δράμα μιας γυναίκας. Αν μάννα σημαίνει γονικό φίλτρο, τότε η Χαναναία ζούσε τη μεγαλύτερη τραγωδία της λόγω της βασανιστικά δαιμονιζόμενης κόρης της.
Σε όλη σχεδόν την περικοπή δεσπόζει απροσδόκητα η αστοργία του φιλανθρώπου Κυρίου μας. Ωστόσο ο τελευταίος στίχος προσφέρει τη λύση της τραγωδίας, ας πούμε την «κάθαρση» του δράματος.
Δεν ήταν δυνατό να γίνει αλλιώς. Αν είχαν τον σκοπό τους η ανίλεη αντιμετώπιση της συκιάς και των χοίρων και των Φαρισαίων, πολύ περισσότερο είχε τον λόγο Του ο Λόγος του Θεού που μιλούσε έτσι απότομα στην οικτρή μητέρα. Δεν της δίνει τάχα σημασία αρχικά. Την περιφρονεί, ώσπου παρεμβαίνουν οι απόστολοι και την κάνουν θέμα που χρήζει εκκαθαρίσεως. Τον «ευαισθητοποιούν»: Πρέπει… να τη διώξει, να μη τους ενοχλεί…
Τότε η φαινομενική αδιαφορία Του μοιάζει να εκτρέπεται σε κυνική προσβλητικότητα. Ούτε λίγο ούτε πολύ η πονεμένη γυναίκα βρίζεται σαν κυνάριο. Αυτή το ανέχεται και δεν το απορρίπτει, για να το αξιοποιήσει μάλιστα, έτσι που ο Λυτρωτής αφήνοντας το «θέατρο» που έπαιζε να ξεσπάσει σε ενθουσιώδη επευφημία: «Ω γύναι, μεγάλη σου η πίστις! γενηθήτω σοι ως θέλεις». Και ευθύς γιατρεύεται η θυγατέρα της!
Το «φαινόμενο Χαναναία», η περίπτωση της Χαναναίας μας δίνει φως, λύχνο, για ν’ ανιχνεύσουμε λίγο το γιατί ο Θεός αργεί πολλές φορές ν’ απαντήσει στις προσευχές και δεήσεις μας.
Ζητάμε επίμονα κάτι, και αντί για καλό και βελτίωση επέρχεται κακό και επιδείνωση. Η Χαναναία αντί να ανακουφισθεί, δέχθηκε ταπεινωτική μείωση· ο Κύριος την αποκάλεσε «σκαιά» κυνάριο. Τα σκυλιά στην Αγία Γραφή είναι συνώνυμα, εκφραστικά της ακαθαρσίας, επειδή περιφέρονταν αδέσποτα στους δρόμους και τους ρύπαιναν.
Γιατί δείχνεται «ακατάδεχτος» ο Θεός; Γιατί κάνει συχνά πώς δεν ακούει; Ποια είναι τα αίτια και κίνητρα και οι αφορμές της προσχηματικής αδρανείας και ακινησίας Του;
Αργεί ν’ απαντήσει ο Θεός, και με τούτο επιτυγχάνονται πολλά.
Πρώτα, φανερώνεται το επίπεδο της πίστεώς μας.
Η Χαναναία πίστευε τον Ιησού ως Μεσσία και όταν ακόμη την απόπαιρνε και την απέπεμπε. Και ήταν αλλόφυλη, όχι Εβραία! Πώς άρα να μη κοστολογηθεί ακριβά η πίστη της; «Ω γύναι, μεγάλη σου η πίστις»! Η προσφώνηση «Ω γύναι» υποδηλώνει τον θαυμασμό Του. Συνήθως έλεγε «Η πίστις σου σέσωκέ σε» (π.χ. Μάρκ. 10.52), αυτήν όμως, τη Συροφοινίκισσα, τη βαθμολόγησε με υψηλό βαθμό, μεγάλο: «Μεγάλη σου η πίστις! γενηθήτω σοι ως θέλεις».
Έπειτα, καλλιεργείται η ταπεινοφροσύνη μας.
Η φρόνιμη – και με τις δυο έννοιες – Χαναναία δεν αγανάκτησε, ώστε να εκραγεί και να Του αντιμιλήσει νευριασμένα «Εγώ σε τιμώ, σε λέω Μεσσία, και συ με βρίζεις»;
Ο Θεός στην αρχή μας ταπεινώνει. Ενδέχεται να Τον εκλιπαρούμε για κάποιο δώρο σπουδαίο κατά τη δική μας αντίληψη και στάθμιση, Εκείνος όμως να μη μας το παρέχει. Έτσι ωστόσο μας παρέχει ένα σπουδαιότατο δώρο κατά τη δική Του πάνσοφη σκέψη, την ταπείνωση.
Ακόμη, καταδεικνύεται η αναγκαιότητα της συνέσεως.
Η Χαναναία είχε την ευστροφία να χειρίζεται δεξιώτατα τους ελιγμούς του Θεανθρώπου. Μας διδάσκει έτσι να έχουμε τεταμένη την προσοχή μας και απλωμένες τις κεραίες της καρδιάς μας. Απαιτείται εκλεπτυσμένη ευαισθησία και νήψη, εγρήγορση, ώστε να πιάνουμε νύξεις και σήματα θεϊκά, να κατανοούμε γιατί ο Θεός ενεργεί έτσι ή φαίνεται πως δεν ενεργεί τίποτε. Τι μας ζητάει; Μας ζητάει την πίστη, την ταπείνωση, τη μετάνοια, τον αγώνα μας; Πολλά είναι δυνατό να θέλει, που αν δεν έχουμε την ετοιμότητα να τα καταλαβαίνουμε θα τα χάνουμε άπρακτα και ανεπίστροφα ίσως.
Μας είπε ο φιλάνθρωπος Ιησούς: «Αιτείτε, και δοθήσεται υμίν, ζητείτε και ευρήσετε, κρούετε, και ανοιγήσεται υμίν» (Λουκ. 11.9) η θύρα του θείου ελέους. «Αιτείτε» και όχι αιτείστε (μια φορά μόνο), «ζητείτε» και όχι ζητείστε, «κρούετε» και όχι κρούστε. Η υπομονητική και επίμονη προσευχή γίνεται επίμονος και υπομονητικός πολιορκητικός κριός που κάποτε θα διαρρήξει τη δήθεν απραξία του Ουρανού.
Ιερομόναχος Ιουστίνος
Η πίστη της Χαναναίας – Κυριακή ΙΖ’ Ματθαίου
