Ακούσαμε σήμερα στο άγιο Ευαγγέλιο, πατέρες και αδελφοί μου, ότι ένας ευλαβής νέος, ο οποίος ήταν και τηρητής του Μωσαϊκού Νόμου, πήγε στον Χριστό και τον ερώτησε, τι να κάνη για να κληρονομήσει την αιώνιο ζωή. Παρ’ όλον ότι τηρούσε όλες τις εντολές του Μωσαϊκού Νόμου, εντούτοις αισθανόταν κάποιο κενό μέσα του, ότι κάτι του έλειπε. Και όταν άκουσε για τον Χριστό ότι ήταν ένας καλός διδάσκαλος και σοφός και άγιος και ότι ανέπαυε με την διδασκαλία του, πήγε να τον συμβουλευθεί, να του πει τον λογισμό του. Και όταν του είπε ο Κύριος «τας εντολάς οίδας» και εκείνος αποκρίθηκε ότι «τις έχω τηρήσει όλες», τότε είδαμε τι του είπε ο Κύριος: «Έτι εν σοι λείπει· πάντα όσα έχεις πώλησον και διάδος πτωχοίς, και έξεις θησαυρόν εν ουρανώ, και δεύρο ακολούθει μοι». Και ο νέος αυτός έφυγε λυπημένος, διότι ήταν πολύ πλούσιος (Λουκ. 18:18-23).
Βλέπουμε λοιπόν, ότι για να μπορέσει κανείς να προσφερθεί ολοκληρωτικά στον Θεό, για να αγαπήσει τελείως τον Θεό, αναγκαία προϋπόθεση είναι να απαλλαγεί από κάθε άλλη αγάπη ανθρώπινη. Δεν μπορεί κανείς να έχει δύο αγάπες. Και η πιο μικρή αγάπη, είτε σε ανθρώπους είτε σε πράγματα, μας εμποδίζει από το να αγαπήσουμε τελείως τον Θεό, να προσφερθούμε τελείως στον Θεό. Ο νέος του σημερινού Ευαγγελίου δεν μπόρεσε να προσφερθεί τελείως στον Θεό, διότι τον συνέδεε η αγάπη προς τα πράγματα του κόσμου, η αγάπη του πλούτου.
Ο Μοναχός ξεπερνάει αυτό το εμπόδιο με την Χάρη του Θεού, γιατί έχει αφήσει τον κόσμο και τα πράγματα του κόσμου, για να μπορέσει να προσφερθεί και να αγαπήσει τον Θεό χωρίς κανένα εμπόδιο. Και τώρα ευρίσκεται στον δρόμο προς την τέλεια ένωσή του με τον Θεό. Και οι εν τω κόσμω λαϊκοί Χριστιανοί μπορούν να αγαπήσουν τον Θεό, αλλ’ όχι βέβαια στον βαθμό που θα το κατορθώσει στο μοναστήρι ο Μοναχός.
Αυτό βλέπουμε ότι κατόρθωσε και ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, που σήμερα εορτάζουμε. Προσφέρθηκε τελείως στον Θεό· αγάπησε τελείως τον Θεό, αφού αρνήθηκε κάθε άλλη αγάπη ανθρώπινη που του ήταν εμπόδιο. Απόδειξη του ότι προσφέρθηκε τελείως στον Θεό είναι το ότι ήλθε εδώ στο Άγιον Όρος και έγινε Μοναχός.
Και ο διάβολος βέβαια τον πολέμησε· δεν τον άφησε ήσυχο. Γιατί σκοπός του πονηρού είναι να μας πολεμά και να μας εμποδίζει από το να προσφερθούμε στον Θεό. Και γνωρίζει πολλές τέχνες· είναι πολυμήχανος. Προσπάθησε να τον ρίξει σε κάποια πλάνη τον άγιο Κοσμά, σε κάποια ανυπακοή, σε κάποιο θέλημα, όπως πολεμά όλους τους Μοναχούς. Αλλά ο άγιος Κοσμάς τον νίκησε με την Χάρη του Θεού και τους αγώνες που έκανε. Και κατόρθωσε στα δεκαεφτά χρόνια, που ασκήθηκε εδώ στο Άγιον Όρος, να επιτύχει εκείνο που επέτυχαν όλοι οι Άγιοι – και εμείς δεν μπορούμε να επιτύχουμε· θέλουμε αλλά δεν μπορέσαμε ακόμη – να αγαπήσει τελείως τον Θεό.
Και αφού αγάπησε τελείως τον Θεό, μπόρεσε έτσι τελείως να αγαπήσει και τον συνάνθρωπό του. Δεν μπορεί κανείς να αγαπήσει τον άνθρωπο, εάν πρώτα δεν προσφερθεί ολοκληρωτικά στον Θεό, εάν δεν αγαπήσει πρώτα τελείως τον Θεό. Και έτσι με την αγάπη που απέκτησε στον Θεό και τους συνανθρώπους του ανέλαβε αποστολικό έργο. Αφού γνώρισε ότι ήταν θέλημα Θεού, βγήκε και φώτισε το δούλον Γένος.
Έκανε εκείνο που έκαναν ο άγιος Απόστολος Παύλος και οι Απόστολοι Πέτρος και Ανδρέας και όλοι οι άγιοι Απόστολοι. Και περιήρχετο και δίδασκε και κήρυττε κατά τα δύσκολα εκείνα χρόνια της δουλείας, που ο κόσμος ζούσε στο σκοτάδι της αγνοίας και πολλά χωριά αποχριστιανίζονταν με τους ιερείς τους επικεφαλής και εξισλαμίζονταν.
Εάν δεν υπήρχε ο άγιος Κοσμάς, δεν θα υπήρχε σήμερα Ελληνισμός. Γι’ αυτό η Εκκλησία μας τον ανακήρυξε Ισαπόστολο. Και η Πολιτεία, όταν οι Κυβερνήτες υγιώς σκέπτονται, αναγνωρίζουν τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό ως αναμορφωτή του Γένους και ως πρωτεργάτη της Εθνεγερσίας του 1821.
Και ένα άλλο σημείο, το οποίο δείχνει ότι ο άγιος Κοσμάς αγάπησε τελείως τον Θεό, είναι και το μαρτυρικό τέλος το οποίο αξιώθηκε. Ο Κύριος τον αξίωσε του μαρτυρικού τέλους, διότι τελείως προσφέρθηκε σε Αυτόν και τελείως τον αγάπησε. Τι άλλο έχει να ποθήσει μία ψυχή που αγάπησε πολύ τον Θεό, παρά να χύσει το αίμα της για την αγάπη του Λυτρωτή της και να μαρτυρήσει γι’ Αυτόν; Οι Άγιοι παρακαλούσαν τον Θεό να τους αξιώσει του μαρτυρικού στεφάνου. Διότι και το μαρτύριο είναι χάρισμα και δίνεται σε όσους αγαπήσουν τελείως τον Θεό.
Αυτός είναι ο άγιος Κοσμάς. Εμείς ως Αγιορείτες καυχόμεθα εν Κυρίω για τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Το Άγιον Όρος και να μη έβγαζε άλλον Άγιο, μόνον ότι έχει βγάλει τον άγιο Κοσμά, αυτό του είναι αρκετό για να δικαιώσει την ύπαρξή του. Διότι ο άγιος Κοσμάς έσωσε το δούλον Γένος και τον Ελληνισμό και την Πίστη. Γι’ αυτό λοιπόν η καύχησή μας είναι εν Κυρίω.
Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός κατόρθωσε να επιτύχει εκείνο που είπε σήμερα ο Απόστολος που διαβάσαμε, να φθάσει δηλαδή «εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού» (Εφ. 4:13) με την τέλεια προσφορά του στον Θεό και την τέλεια αγάπη του σ’ Αυτόν. Σ’ αυτό καλεί και εμάς να αγωνισθούμε.
(1981)
Από το βιβλίο: † Αρχιμανδρίτου Γεωργίου, Ομιλίες σε Εορτές Αγίων (των ετών 1981-1991) Β’. Έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2016, σελ. 250.
