Ο άγιος Ελίγιος γεννήθηκε από χριστιανούς γονείς στην περιοχή της Λιμόζ, στο Λιμουζίν το 588. Από νεαρής ηλικίας εφάνη το μεγάλο του τάλαντο στην τέχνη της χρυσοχοΐας και της κοπής νομισμάτων. Εισήλθε στην υπηρεσία του βασιλικού θησαυροφυλακίου στο Παρίσι και ο βασιλέας Κλοταίρος Β’ (584-629), ο οποίος είχε πληροφορηθεί την ικανότητα και τις πλούσιες αρετές του, του ανέθεσε να φτιάξει έναν θρόνο ολόχρυσο με φυτευτούς πολύτιμους λίθους.
Όταν ο Ελίγιος του παρουσίασε το ολοκληρωμένο έργο, ο ηγεμόνας εκστασιάσθηκε μπροστά στην αριστοτεχνία του. Η κατάπληξή του όμως ήταν ακόμη μεγαλύτερη όταν ο νεαρός χρυσοχόος του παρουσίασε έναν ακόμη θρόνο, εξίσου λαμπρό με τον πρώτο, λέγοντας ότι τον έφτιαξε για μην πάει χαμένος ο χρυσός που του περίσσευσε.
Επί τόπου ο βασιλέας όρισε τον Ελίγιο μέγα αργυροχόο του βασιλείου και έφορο των νομισμάτων και τον κράτησε κοντά του ώστε να μπορεί να τον συμβουλεύεται και να ακούει τους σοφούς και νουνεχείς λόγους του.
Ο Ελίγιος περιεβλήθη τιμές και απέκτησε πλούτη· σιγά σιγά όμως εγκατέλειψε τα περιττά, φορούσε τρίχινο χιτώνα κάτω από τα ενδύματά του και αφιέρωνε όλες του τις δυνάμεις στην αρωγή των φτωχών και στην εξαγορά αιχμαλώτων: Ρωμαίων, Γαλατών, Βρετανών, Μαυριτανών, Σαξώνων, που επωλούντο σκλάβοι στις αγορές. Πολλοί από αυτούς ασπάζονταν τότε την πίστη του Χριστού, εισέρχονταν σε μοναστήρια ή έμεναν κοντά στον άγιο ως αφοσιωμένοι βοηθοί του.
Η ελεημοσύνη του Ελιγίου ήταν τόσο ονομαστή, ώστε όταν ρωτούσε κανείς πού είναι το εργαστήριο του μεγάλου αργυροχόου, του απαντούσαν: «Θα δείτε το σπίτι όπου είναι μαζεμένο πλήθος οι ζητιάνοι, εκεί είναι η οικία του κύρη Ελιγίου!» Ένιπτε τα πόδια των φτωχών, τους υπηρετούσε ως τραπεζοκόμος και ο ίδιος δεν έτρωγε παρά τα αποφάγια τους. Και όταν δεν είχε πια χρήματα να τους δώσει, τους έδινε τα έπιπλά του, τα υποδήματα, ακόμη και την ζώνη του.
Όταν πέθανε ο Κλοταίρος (629), ο διάδοχός του Δαγοβέρτος έκανε τον Ελίγιο εξ απορρήτων σύμβουλο και φίλο. Ο ενάρετος υπουργός υπομονετικά ενεθάρρυνε τον ηγεμόνα να διορθώσει την διαγωγή του και να συμμορφωθεί με την διδαχή του Ευαγγελίου.
Χάρις στα δώρα του βασιλέα ο Ελίγιος ίδρυσε ένα μοναστήρι στο Σολινιάκ (νότια της Λιμόζ) και μια γυναικεία μονή στο Παρίσι. «Είναι οι κλίμακες με τις οποίες δυνάμεθα να ανέλθωμεν εις την βασιλείαν των Ουρανών», έλεγε ο άγιος στον βασιλέα.
Συνέδραμε επίσης οικονομικά πολλές εκκλησίες και κυρίως αφιέρωσε τα καλύτερα έργα χρυσοχοΐας του στην διακόσμηση τάφων αγίων (του αγίου Διονυσίου και της αγίας Γενευιεύης στο Παρίσι, του αγίου Μαρτίνου της Τουρώνης, και άλλων) και βοήθησε την ανάπτυξη των προσκυνημάτων.
Στον χώρο της πολιτικής, αποκατέστησε τις καλές σχέσεις μεταξύ του βασιλείου της Γαλλίας και εκείνου της Βρετάνης, συμμετείχε σε πολλές διπλωματικές αποστολές και ήταν ο εμπνευστής μιας μεταρρύθμισης της φραγκικής νομοθεσίας, που την κατέστησε δικαιότερη.
Μετά τον θάνατο του Δαγοβέρτου (639), οι δύο υπουργοί, ο άγιος Ελίγιος και ο φίλος του και βιογράφος άγιος Αυδόενος (Ουέν) [24 Αυγ.], αφιερώθηκαν οριστικά στον Θεό. Ο Ελίγιος ανέλαβε επίσκοπος Νογιόν-Τουρναί στην Φλάνδρα και ο Αυδόενος έγινε επίσκοπος Ρουένης.
Ο πληθυσμός της επισκοπικής του περιφέρειας ήταν ακόμη σε μεγάλο βαθμό ειδωλολάτρες και ο άγιος Ελίγιος εργάσθηκε αδιάκοπα για τον ευαγγελισμό των φυλών που είχαν εγκατασταθεί στα δάση και τους βάλτους μέχρι την Βόρεια Θάλασσα. Λίγοι υπήρξαν οι προσήλυτοι, ο επίσκοπος όμως παρ’ όλ’ αυτά δεν σταμάτησε να κηρύττει το Ευαγγέλιο της ειρήνης και της αγάπης, συχνά με κίνδυνο της ζωής του.
Ο άγιος Ελίγιος έλαβε παρά Θεού την πληροφορία της επικείμενης κοίμησής του· συγκέντρωσε γύρω του τους μαθητές του για μια τελευταία διδαχή και την 1η Δεκεμβρίου 660 παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο, όλος χαρά που μετέβαινε στας αιωνίους μονάς.
Έναν χρόνο αργότερα, όταν ανοίχθηκε ο τάφος του, το λείψανό του βρέθηκε άφθορο, μάλιστα είχαν μακρύνει τα γένεια και τα μαλλιά του, και ανέδιδε ουράνια ευωδία προς μεγάλη χαρά των πιστών και επιβεβαίωση της ελπίδας τους στην ζωή την αιώνιο.
Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Τόμος τέταρτος, Δεκέμβριος. Ίνδικτος, Αθήναι, 2005, σελ. 17.
