Γιος του βοεβόδα της Μολδαβίας Μπογδάν Β’ (1449-1451) και ανηψιός του Αλεξάνδρου του Καλού (1400-1432), ο άγιος Στέφανος ανέβηκε στον θρόνο της ηγεμονίας αυτής το 1457, την κρίσιμη περίοδο κατά την οποία βρισκόταν διαρκώς απειλούμενη από τους Ούγγρους, τους Τούρκους και τους Τάταρους.

Κατά τα πρώτα χρόνια της ηγεμονίας του ανέλαβε επιτυχείς εκστρατείες στην Τρανσυλβανία, απώθησε μία προσπάθεια εισβολής του βασιλιά της Ουγγαρίας (1467) και εξεδίωξε από την Βλαχία τον βοεβόδα Ράντου που είχε συμμαχήσει με τους Τούρκους (1471).

Τρία χρόνια αργότερα κατάφερε ένδοξη νίκη εναντίον τουρκικού σώματος 120.000 ανδρών με 40.000 μόνο χριστιανούς στρατιώτες. Καθώς οι Οθωμανοί ετοίμαζαν νέα επίθεση, αυτός τον οποίο αποκαλούσαν «αθλητή του Χριστού», προσπάθησε να συνασπίσει όλους τους χριστιανούς πρίγκιπες, όμως δεν εισακούσθηκε και οι Μολδαβοί υποχρεώθηκαν να αντιμετωπίσουν μόνοι μία γιγάντια τουρκική στρατιά 150.000 ανδρών, έχοντας επικεφαλής της τον ίδιο τον σουλτάνο.

Νικημένος ο Στέφανος, υποχώρησε σε ένα δάσος και αντιστάθηκε όσο του επέτρεπαν οι δυνάμεις του· κατόπιν κατέφυγε στην Πολωνία, ενώ οι Τούρκοι λεηλατούσαν την ηγεμονία του. Καθώς όμως οι εισβολείς αποσύρθηκαν γρήγορα, μπόρεσε να ανακαταλάβει ένα μεγάλο μέρος των εδαφών του μαχόμενος όχι μόνο κατά των ξένων, αλλά επίσης και κατά των ψευδαδελφών.

Κατά τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του κατάφερε διαδοχικές νίκες κατά των Τούρκων, των Πολωνών

Άνθρωπος με πίστη και ανδρεία, ο άγιος ηγεμόνας δεν απέθετε την ελπίδα του στις δικές του δυνάμεις, αλλά στον Θεό, δια μέσου των προσευχών του πνευματικού του πατέρα αγίου Δανιήλ του Ησυχαστού [18 Δεκ.]. Επί σαράντα επτά χρόνια, παρά τις αναρίθμητες δοκιμασίες, δεν έπαψε να κυβερνά τον λαό του με σοφία, παρακινώντας τον να διατηρεί την ενότητά του και το ηθικό του φρόνημα για να αντιμετωπίσει τους εχθρούς της Πίστεως. Δεσμευμένος με όρκο να κτίζει μία εκκλησία ή ένα μοναστήρι μετά από κάθε νίκη του, θριάμβευσε με την δύναμη του Σταυρού, ώστε μπόρεσαν να ανεγερθούν σαράντα τέσσερεις ναοί και μοναστήρια, όχι μόνο στην Μολδαβία, αλλά και στις άλλες ρουμανικές ηγεμονίες, όπως και στο Άγιον Όρος: οικοδομήματα έξοχης φιλοκαλίας που φανέρωναν την επιβίωση του «Βυζαντίου μετά το Βυζάντιο».

Υπήρξε πρώτα απ’ όλα υπέρμαχος της Ορθοδοξίας. Στην επιστολή που απηύθυνε σε όλους τους χριστιανούς ηγεμόνες για να τους παροτρύνει να ενωθούν κατά της μουσουλμανικής απειλής δήλωνε ότι ήταν έτοιμος να πεθάνει για την υπεράσπιση της Πίστεως. Ο ίδιος νήστευε και προσευχόταν για την σωτηρία του λαού του και μοίραζε ελεημοσύνες αφειδώλευτα, κυρίως κατά την ώρα του κινδύνου. Είχε τέτοιο αίσθημα της δικαιοσύνης και της χριστιανικής αγάπης, ώστε έγραψε τα παρακάτω λόγια στον αποστάτη βογιάρο Μίχου, έναν εκ των υπευθύνων για την δολοφονία του πατέρα του: «Σε συγχώρεσα και έχω διώξει από την καρδιά μου κάθε οργή και κάθε μίσος…».

Με την σκέψη του θανάτου παρούσα πάντα στο πνεύμα του, ο άγιος Στέφανος λίγη σημασία απέδιδε στην επίγεια δόξα, προκειμένου να ανάγεται προς τις επαγγελίες της Βασιλείας των Ουρανών. Εκοιμήθη εν ειρήνη στις 2 Ιουλίου 1504, αφού προέτρεψε τους προκρίτους να παραμένουν ενωμένοι για την υπεράσπιση της χώρας και του καλού του λαού. Η κηδεία του έλαβε χώρα παρουσία μεγάλου πλήθους που θρηνούσε στην Μονή Πούτνα, ένα από τα σημαντικά καθιδρύματά του, ενώ πάνω από τον τάφο του καίει ακοίμητη κανδήλα.

Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Τόμος ενδέκατος, Ιούλιος. Ίνδικτος, Αθήναι 2008.

Ο άγιος Στέφανος ο Μέγας, βοεβόδας της Μολδαβίας