«Μη κλαίε»: Δυο μικρότατες λέξεις-προτροπή και συμβουλή του Λυτρωτή σε ένα καίριο ζήτημα της ανθρωπότητας, σε θέμα απόλυτο, καταλυτικό και οριακό, αν ο θάνατος είναι το όριο της επίγειας ζωής. «Μη κλαίε» λέει στους πιστούς Του που βρίσκονται μπροστά στον θάνατο.
Η ευαγγελική σκηνή λοιπόν που διαδραματίσθηκε μπροστά στη Ναΐν (Λουκ. 7.11-16) μας φέρνει μπροστά στην πραγματικότητα του θανάτου. Ο Χριστός συναντά μια κηδεία, ένα συνηθισμένο περιστατικό, τόσο συνηθισμένο όσο το φαινόμενο ζωή, αφού όσοι ζούμε και θα πεθάνουμε. Σήμερα διδασκόμαστε ότι η υπέρβαση του θανάτου είναι ο Ζωοποιός και Ζωοδότης Κύριος.
Ο θάνατος! Ταλάνισε φιλοσόφους. Ύψιστος και έσχατος παράγων της ζωής μας. Η σωστή ή όχι θεώρησή του είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.
Θάνατος! Κόβεται το νήμα της ζωής· σπάζει η στάμνα στην πηγή· μαραίνεται το άνθος και πέφτει· το ψάρι πιάνεται απρόοπτα στο κακούργο δίχτυ και το πουλί στην παγίδα· η ζωή είναι σκιά και φεύγει· είναι νερό που χύνεται στο χώμα και δεν ξαναμαζεύεται. Πρόκειται για εικόνες από την Παλαιά Διαθήκη (Εκκλ. 12.6· Ησ. 40.6-7· Εκκλ. 9.12· Ιώβ 14.2· Β’ Βασ. 14.14).
Αλλά και ο ποιητής μεγάλος Πατήρ Γρηγόριος ο Θεολόγος φιλοσοφεί πάνω από τη σορό του αδελφού του: «Είμαστε όνειρο που δεν στέκεται, κάποιο φάσμα που δεν κρατιέται, πτήση ορνέου που περνάει, πλοίο που δεν έχει ίχνος στη θάλασσα, σκόνη, ατμίδα, πρωινή δροσιά, άνθος που κάποτε φύεται και κάποτε διαλύεται» (Εις Καισάριον επιτάφιος 19).
Πέρα τώρα από την ποιητικότητα, δια του θανάτου «θα επιστρέψει το χώμα στη γη, όπως ήταν [πριν από την πλάση του] και το πνεύμα θα επιστρέψει προς τον Θεό, που το έδωσε» (Εκκλ. 12.7).
Αυτός όμως ο χωρισμός του χώματος από το πνεύμα συνιστά το «όντως φοβερότατο… του θανάτου μυστήριο, πώς ψυχή από το σώμα βιαίως χωρίζεται από την αρμονία, και της συμφυΐας ο φυσικότατος δεσμός με θεία βούληση αποτέμνεται» (Νεκρώσιμη ακολουθία Ιδιόμελο Ήχος Δ’). Πώς ο άνθρωπός σου, που μέχρι πριν από λίγο τον είχες και τον έβλεπες ζωντανό και του μιλούσες και σου μιλούσε, πώς τώρα είναι νεκρός;
Ωστόσο νεκρό είναι μόνο το σώμα, όπως είπαμε, νεκρό γιατί διχοτομήθηκε η μία και ενιαία μέχρι τότε ψυχοσωματική ενότητα. Πέθανε το σώμα, μα τούτο είναι μόνο «λείψανο», δηλαδή ό,τι υπολείφθηκε από την «αρμονία» των δυο συστατικών του ανθρώπου. Το κυριότερο, η αθάνατη ψυχή, ζει.
Ο θάνατος είναι το μοναδικό βέβαιο του μέλλοντός μας, τόσο βέβαιο όσο η γέννησή μας στο παρελθόν. Γέννηση και θάνατος είναι οι δυο σημαντικότεροι σταθμοί μας. Όλοι θα πεθάνουμε, εκτός αν μας προλάβει η συντέλεια του κόσμου. Ρωτάει ρητορικά ο Ψαλμωδός: «Ποιος είναι [ο] άνθρωπος που θα ζήσει και δεν θα δει θάνατο; θα γλυτώσει τη ζωή του από το χέρι του Άδη;» (88.49).
Παράδοξα όμως ξεχνάμε δυστυχώς το μόνο αναπόφευκτο και τρέχουμε πίσω από τα άδηλα και αστάθμητα και αβέβαια. Ακόμη και ο γιος της χήρας της Ναΐν αποβίωσε κάποτε, οριστικά πια.
Ιερομόναχος Ιουστίνος
